kimlong
Hội viên
Đă tham gia: 21 October 2005
Nơi cư ngụ: Australia
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 71
|
| Msg 1 of 1: Đă gửi: 23 October 2005 lúc 11:54pm | Đă lưu IP
|
|
|
THỜI TIẾT AN ĐỊNH
Sanh tử do đâu chớ hỏi han
Nhân duyên thời tiết tự nhiên thành.
Mây núi nào không thế mây núi
Nước khe đâu có tiếng đổ ghềnh.
Năm tháng hoa tùy xuân nở nụ
Đêm đêm gà gáy lúc canh năm.
Ai hay nhận được gương mặt mẹ
Mới hiểu trời người thảy giả danh.
Giảng:
Mọi sanh hoạt trong cơi đời này đều do nhân duyên thời tiết quyết định, chớ không phải bỗng dưng mà có. Chính nhân duyên khiến cho mọi sự mọi vật đổi dời có hợp có tan.
Sanh tử do đâu chớ hỏi han
Nhân duyên thời tiết tự nhiên thành.
Người đời thường thắc mắc tại sao có sanh tử? Nhưng đối với Thượng Sĩ th́ Ngài bảo chúng ta đừng để ư thắc mắc điều đó. Tại sao? V́ sanh tử là do nhân duyên thời tiết mà có, không ai bảo chúng ta sanh ra đây và cũng không ai bắt chúng ta phải chết. Sanh ra hay chết đi, chẳng qua tùy theo nhân duyên, tùy theo thời tiết biến chuyển kết hợp mà có thành có hoại, chớ không do bàn tay nào tạo nên hay phá đi. Đủ duyên sanh ra đó là duyên tụ hợp, trải qua thời gian năm bảy mươi năm, duyên ly tán th́ thân hoại diệt là tử. Không có một đấng nào tạo lập, hay phá hoại mà có sanh có tử. Đó là lư do mà Thượng Sĩ bảo chúng ta chớ thắc mắc về sanh tử.
Mây núi nào không thế mây núi.
Hằng ngày chúng ta thấy có những vầng mây bay ấp trên những ngọn núi. V́ sao có mây ấp núi vậy? Dưới sức nóng của mặt trời, nước bốc hơi bay lên gặp lạnh tụ lại thành mây, quyện lấy nhau thành từng cụm từng cụm, bay cao bao phủ những ngọn núi, chúng ta gọi là mây phủ núi. Cái thế của mây núi theo duyên mà có.
Nước khe đâu có tiếng đổ ghềnh.
Nước khe chảy không to tiếng như tiếng thác đổ. Sở dĩ tiếng thác đổ nghe to hơn nước khe chảy là v́ nước từ trên cao đổ xuống thấp kêu ầm ầm. Người đời gọi tiếng này là tiếng đổ ghềnh. Tóm lại hai câu này chỉ cho sự thế của núi mây, của khe thác. Tất cả đều tùy duyên mà có h́nh tướng này h́nh tướng nọ, hoặc có những biến động như tiếng thác đổ hay tiếng suối reo.
Năm tháng hoa tùy xuân nở nụ
Đêm đêm gà gáy lúc canh năm.
Mỗi năm vào mùa Xuân hoa kết nụ nở bông. Hoa kết nụ nở bông là do tới thời đúng tiết nó mới nở. Thông thường người đời hay có quan niệm hoa nở tươi và đẹp là để cho người ta ngắm. Nhưng sự thật có phải để cho người ngắm không? Hoa nở là do đúng thời tiết nó tự nở. Nếu hoa nở để cho người ngắm, th́ trong rừng sâu không có người sao hoa vẫn nở? Vậy, hoa nở là tùy thời tiết chớ không nở v́ ai. Gà đến canh năm là nó gáy, chớ không phải nó gáy kêu ḿnh thức dậy. Thế mà có nhiều người cứ nghĩ gà gáy là để đánh thức ḿnh dậy, sợ ḿnh ngủ quên. Con người có cái tật là lúc nào cũng qui mọi sự vật chung quanh trở về bản ngă ḿnh, cái ǵ cũng cho ḿnh cả. Hoa nở v́ ḿnh, gà gáy cũng v́ ḿnh, chó sủa cũng v́ ḿnh nữa. Chó có đặc tính thấy người lạ là sủa, nên người ta nuôi chó để giữ nhà. Có những trường hợp, ban đêm chủ nhà ngủ say, ăn trộm vô nhà lấy đồ hết, sáng ra họ giận đánh mấy con chó, nói: “Tại sao ăn trộm vô nhà mầy không sủa?” Nếu chó biết nói sẽ hỏi lại: “Ông là chủ nhà tại sao không thức để giữ của, ông cứ ngủ, để mất đồ rồi đánh tôi?” Thật lạ, của ḿnh mà không chịu giữ, để mất, rồi đánh chó, không chịu đánh ḿnh. Cái ngă của con người quá lớn, muốn mọi vật chung quanh đều v́ ḿnh, đều bảo vệ ḿnh, đều nuôi dưỡng ḿnh, nên cái ǵ có ra là v́ ḿnh. Con cá sanh ra đâu có nói: “Tôi sanh ra để cho người ăn thịt.” Cá sanh là cứ sanh, tại loài người có sức mạnh và khôn hơn, nên bủa lưới giăng câu bắt nó để ăn, rồi nói cá sanh ra để cho con người ăn và cho đó là việc làm hợp lư. Sự thật đó là việc làm của kẻ mạnh hiếp kẻ yếu, chẳng có ǵ hợp lư cả. Thế nên ở đây Thượng Sĩ nói, từ núi sông mây nước cho tới cây cối thú vật đều tùy duyên mà có thành có hoại, chớ không v́ ai hết, đừng nói v́ ḿnh.
Ai hay nhận được gương mặt mẹ
Mới hiểu trời người thảy giả danh.
Gương mặt mẹ là chỉ cho Thể chân thật có sẵn nơi mỗi người. Người tu ai nhận được Thể chân thật có sẵn nơi ḿnh rồi, mới thấy các cơi trời người đều giả tạm không thật. V́ mê, từ Thể chân thật khởi tạo nghiệp đi trong sanh tử. Ở đây Thượng Sĩ gọi là “gương mặt mẹ”, Trần Thánh Tông gọi là “cái khố mẹ sanh”, kinh Kim Cang gọi là “mẹ ba đời của chư Phật”. V́ nó là cái có sẵn muôn đời, coi như là cha là mẹ. Đây Thượng Sĩ nhắn gởi chúng ta: Trọng tâm của người tu là phải làm sao nhận cho được Thể chân thật, mới thấy rơ mọi sự vật chung quanh đều giả có, không thật.
Dịch:
DƯỠNG CHÂN
Thân h́nh suy yếu kể đủ chăng?
Hạc lăo tránh gà việc chẳng can.
Ngàn xanh muôn tía lầm hương quốc
Góc biển chân trời để dưỡng chân.
Giảng:
Thân h́nh suy yếu kể đủ chăng?
Thân này tới tuổi già, mặt nhăn, má cóp, gối mỏi, lưng c̣ng, mắt mờ, tai điếc... cái suy yếu của thân này kể không hết. Già rồi đủ thứ bệnh tật hiện ra, nên nói suy yếu kể không đủ.
Hạc lăo tránh gà việc chẳng can.
Câu này trích trong sách Nho, từ thành ngữ “Hạc lập kê quần” tức là chim hạc đứng giữa đàn gà; chim hạc ví cho người cao thượng quân tử, gà ví cho kẻ thường t́nh tiểu nhân. Chim hạc trước được loài gà quí trọng nể sợ, giờ đây hạc đă già, thời đă hết, nên phải tránh bầy gà, không dám đứng giữa bầy gà nữa. Xưa, khi c̣n trẻ khỏe, hạc uy nghi đứng giữa bầy gà, không có gà nào dám chọi, bây giờ hạc già yếu thế rồi, phải tránh bầy gà không dám gần. Cũng vậy, người quân tử khi già yếu thất thế rồi, phải tránh những kẻ tiểu nhân v́ không ở gần họ được. Thượng Sĩ lấy ư “hạc lăo tránh gà việc chẳng can” ngầm nói Ngài già yếu ở một chỗ để ẩn tu, chớ không giống như quan niệm của nhà Nho, người quân tử khi già thất thế phải tránh kẻ tiểu nhân. Hai câu này nói, khi thân h́nh già yếu suy kém th́ có đủ thứ bệnh tật, v́ vậy muốn tránh mọi người để t́m chỗ an dưỡng tâm thần, chớ không giống như thái độ nhà Nho là người quân tử khi thất thế, phải tránh kẻ tiểu nhân.
Ngàn xanh muôn tía lầm hương quốc
Góc biển chân trời để dưỡng chân.
Ngàn xanh muôn tía là bao nhiêu thứ màu sắc xanh, tía, đỏ, vàng... làm ḷa mắt người đời, khiến cho người đời quên mất quê hương đất nước. Nhà Thiền thường dùng chữ quê hương cũ để chỉ cho Tâm thể chân thật có sẵn nơi mỗi người. Quê hương cũ th́ muôn đời không đổi thay, mới là cái chân thật của người tu. Mắt đối diện với muôn ngàn màu sắc, phân biệt đẹp xấu, khởi ḷng ưa thích chọn lựa th́ đâu c̣n nhớ đến quê hương nữa. Thượng Sĩ dùng chữ ngàn xanh muôn tía để nói lên ư: người nào bị màu sắc chi phối cuốn lôi th́ không c̣n nhớ đến cố hương, tức là không thể nào nhận ra Tâm thể chân thật của ḿnh. V́ vậy mà phải “góc biển chân trời để dưỡng chân”. Muốn nuôi dưỡng Tâm thể chân thật của ḿnh, phải vào rừng lên núi ra đảo, để tránh bớt duyên mà lo tu hành. Ở đây quí vị vào Thiền viện, tôi giới hạn tối đa việc tiếp khách và đi lại là để cho quí vị dưỡng chân. Cả ngày chỉ nh́n đồi thông và nh́n hồ nước Tuyền Lâm là cảnh thiên nhiên cho tâm hồn nhẹ nhàng dễ nhớ cố hương.
Bài Dưỡng Chân hàm súc ư nghĩa thật hay. Theo Thượng Sĩ th́ bây giờ Ngài già yếu rồi, phải tránh mọi người để an dưỡng tinh thần; tránh không phải v́ sợ người ta khinh khi hiếp đáp, mà tránh v́ muốn nhớ lại cố hương của ḿnh chớ không có ǵ lạ. Bởi v́ ở giữa thành thị có bao nhiêu thứ che lấp làm mờ mắt, khó nhớ lại cố hương, nên phải t́m chỗ thanh vắng, tránh người tránh cảnh mà lo dưỡng chân. Dưỡng chân là không để trần cảnh che lấp làm mờ Tâm thể chân thật, mà luôn an tịnh để cho Tâm thể chân thật hiển lộ tṛn sáng.
Dịch:
VÀO CÁT BỤI
Xăm xăm cất bước vào bụi đời
Vàng óng đầu mi, mở khơi khơi.
Xóm bắc rong chơi vào bụng ngựa
Nhà đông cười nói nhập thai lừa.
Roi vàng đánh đuổi trâu đất chạy
Dây sắt lôi đầu cọp đá về.
Rồi một ngày mai băng giá hết
Trăm hoa như cũ rộn xuân đài.
Giảng:
Vào cát bụi là vào cơi trần ai, tức là vào cơi đời nhiều bụi bặm nhớp nhơ.
Xăm xăm cất bước vào bụi đời
Vàng óng đầu mi, mở khơi khơi.
Đi nhanh một mạch vào cơi đời nhiều cát bụi, không ngại ngùng e sợ. Tuy vào ṿng bụi bặm nhớp nhúa, mà đầu chân mày vẫn óng ả ánh sáng. Người đi vào đời mà ánh sáng mở rộng như vậy th́ không bị nghiệp lôi dẫn, nên nói “vàng óng đầu mi, mở khơi khơi”. Cùng đi vào cơi trần mà người mê th́ đi trong đen tối, người tỉnh th́ đi trong sáng suốt.
Xóm bắc rong chơi vào bụng ngựa
Nhà đông cười nói nhập thai lừa.
Hàng Bồ-tát phát nguyện lợi sanh, đi vào xóm làng phía bắc thác sanh nhập vào thai ngựa sanh ra thân ngựa, đi về phía đông vào nhà người cười nói, thác sanh vào thai lừa sanh làm lừa. Bồ-tát sanh làm ngựa làm lừa là lăn lộn trong trần ai, chấp nhận trầm luân trong sanh tử, nay nơi này mai chốn nọ. Các ngài đi vào cảnh giới xấu, nhưng các ngài đi với bản nguyện lợi sanh, đến với cuộc đời bằng mắt trí tuệ, chớ không phải đi theo nghiệp dẫn. Thế nên, tuy có lăn lộn trong cơi trần ai, nhưng đến một ngày nào đó thức tỉnh th́:
Roi vàng đánh đuổi trâu đất chạy
Dây sắt lôi đầu cọp đá về.
Khi ấy rất trí dũng cầm roi vàng đánh trâu đất, trâu đất cũng phải chạy, dùng dây sắt lôi cổ cọp đá, cọp đá cũng phải quay đầu. Để thấy rằng Bồ-tát v́ hạnh nguyện lợi sanh dù đi vào cơi trần, lăn lộn trong ṿng bụi bặm. Khi thức tỉnh, các ngài vẫn có diệu dụng không thể nghĩ lường. Các ngài có thể xoay ngược lại tất cả những ǵ mà từ lâu nay người đời bị cuốn hút chao đảo.
Rồi một ngày mai băng giá hết
Trăm hoa như cũ rộn xuân đài.
Người tu khi công hạnh tự lợi đă xong, phát nguyện độ đời, giáo hóa chúng sanh, kéo họ ra khỏi ḍng sanh tử xong rồi th́ giá băng đông lạnh không c̣n nữa, bấy giờ đứng trên đài xuân thấy trăm hoa đua nở đầy cả bầu trời, thật đẹp đẽ vui tươi.
Mở đầu bài thơ, Thượng Sĩ chống gậy đi vào đời đầy cát bụi với ánh sáng và từ bi mở rộng. Đối lại, cuối bài thơ th́ công hạnh lợi sanh viên măn, tất cả những tác nhân gây đau khổ, tới đây tan vỡ, không c̣n giá trị nữa, chừng ấy mới thấy bầu trời mùa Xuân, trăm hoa nở rộ, vui tươi đẹp đẽ vô cùng. Đó là giờ phút công hạnh tự giác, giác tha viên măn của người tu, lúc đó là lúc an nhàn tự tại.
Quí vị dám vào cát bụi không? Thoạt đầu thấy đen tối quá! Nhưng ở đây đi vào cơi đời cát bụi với ánh sáng óng ánh ở đầu mi mở rộng, nên không bị cát bụi làm ô nhiễm. Nếu vào đời mà tối tăm không có ánh sáng th́ sẽ bị bụi trần làm nhiễm ô, không lợi ích ǵ. Bồ-tát hay Thiền sư có lúc các ngài thị hiện ở những nơi rất lôi thôi để lợi sanh. Như ngài Huyền Sa Sư Bị, trước khi tu cũng ở trong cảnh mê muội, thường hay giăng câu bắt cá, khi thức tỉnh, liền đem thuyền lên băi cát bỏ, xuất gia tu hành. Kiểm lại, lúc chúng ta c̣n nhỏ chưa hiểu đạo, đâu có hơn người thế tục chút nào. Người đời ăn thịt ḿnh cũng ăn thịt, người đời cười giỡn ca hát ḿnh cũng cười giỡn ca hát, cái ǵ quyến rũ ḿnh đều ưa thích. Nhưng khi thức tỉnh ḿnh mới khác người đời. Đâu quí vị xét lại ḿnh coi có khác người đời chưa? Tất cả chúng ta phải đánh dấu hỏi chỗ này. Khi mê th́ ḿnh cũng như ai, nhưng khi tỉnh th́ phải khác. Nói tỉnh mà không khác th́ chưa thật tỉnh. Chỉ mang tiếng tỉnh mà không tỉnh. Vậy nên chúng ta phải tu cho thật tỉnh, để xứng đáng với danh nghĩa mà ḿnh đă mang. Và, nhớ tỉnh rồi th́ không được mê lại, mê lại là tội lỗi. Hai câu kết của bài này quá hay:
Rồi một ngày mai băng giá hết
Trăm hoa như cũ rộn xuân đài.
Trích :TUỆ TRUNG THƯỢNG SĨ NGỮ LỤC
Sửa lại bởi kimlong : 24 October 2005 lúc 12:00am
__________________
Muốn kiếp phù sinh sau khỏi luỵ .Quyển kinh câu kệ chớ nài công
|
Diễn đàn bị khoá)
Chủ đề: Thơ Ca
