Viện Dưỡng Lão

Vui buồn, Miền Đất Hứa

Hoàng Thu Vân

Rời Nursing Home, tôi đón xe bus về nhà, trong lòng không khỏi xúc động nhớ lại hình ảnh cụ Nghiêm nằm bất động trên giường sáng nay, tấm drap trắng phủ kín lấy thân thể hom hem lạnh giá... và đầu óc tôi vẫn choáng váng vì tôi đã phải bất đắc dĩ đóng vai cô con gái út mà cụ thương mến nhất, đang trên chuyến xe lửa tốc hành chưa về kịp để nhìn mặt người cha già lần cuối...

Mới ngày hôm qua thôi, tôi còn chăm sóc cụ, còn nghe những lời nhắn nhủ cụ thường dạy tôi như một người cha dạy đứa con gái. Có bao điều hay, bao mẫu chuyện lý thú, hữu ích mà tôi có thể học hỏi được từ cụ... vậy mà giờ nầy cụ đã không nói gì nữa...


Ngẫm nghĩ mà tôi biết cụ cũng đã hơn năm năm rồi kể từ ngày tôi vào làm cho viện dưỡng lão. Ngày đầu tiên tôi biết cụ cũng rất tình cờ. Đó là một buổi chiều mùa hè ấm áp, cụï dạo chơi một mình trên chiếc xe lăn tự điều khiển ngoài vườn có cây cao bóng mát. Đến một lối đi thoai thoải thì xe lăn của cụ bỗng trượt vù vù, tôi vô tình thấy được nên mau chạy đến kịp thời giữ lại. Khi tôi đến bên cụ thì cụ đang cố giữ một bức thư trên tay đừng cho gió thổi bay đi, giấy đã ngã vàng, nhầu nát. Tôi chạy theo vội vã chụp lại mảnh giấy đó. Không cố ý nhưng tôi cũng thoáng nhìn thấy đó là lá thư viết bằng tiếng Việt.


- Cụ là người Việt nam? Tôi hỏi.

Cụ trả lời tôi bằng cái gật đầu và nụ cười méo xệch.

- Cháu cũng là người Việt. Có gì cần cháu giúp, cụ cứ nói nhé.


Từ đó chúng tôi một già một trẻ là đôi bạn rất thân thiết.

Cụ tâm sự với tôi về cuộc đời của mình.

Thời trai trẻ, cụ Nghiêm là một thanh niên cao lớn, khá điển trai. Cụ phục vụ cho trạm điều khiển không lưu ở phi trường Tân Sơn Nhất. Cụ lập gia đình với một thiếu nữ con nhà danh gia vọng tộc, giàu có. Họ có với nhau năm người con. Ngày đất nước thay ngôi đổi chủ, gia đình cụ chia làm hai đợt để tìm đường ra đi. Người vợ với cái bào thai sáu tháng đã gửi thây ngoài biển cả. Cụ một mình thay vợ nuôi bốn đứa còn lại trên xứ sở không phải là quê hương với tiếng nước cụ. Cụ đảm nhiệm vai trò của một người cha lẫn một người mẹ, vừa lo lắng chăm sóc cho con từng miếng ăn giấc ngũ, vừa dạy dỗ, động viên con nên người hữu dụng, đứa nào cũng thành nhân.

Không may cho cụ, vừa lo xong cho con có cuộc sống độc lập, vững vàng thì tai ách đã xảy đến với cụ. Một buổi sáng thức giấc chuẩn bị đi làm như thường lệ, vừa bước ra khỏi phòng tắm, cụ bỗng thấy choáng váng xây xẩm mặt mày, các con đưa vào cấp cứu và sau đó là cụ phải ngồi xe lăn. Lúc đầu, một người nằm liệt giường đối với cụ đó là nỗi khổ nạn. Giống như chiếc đồng hồ tuy máy vẫn chạy nhưng cây kim đã dừng lại vĩnh viễn ở con số định mệnh. Cụ cười chua chát:

- Bán thân bất toại. Còn ước vọng gì nữa. Đây là sự đổ vỡ hoàn toàn.

Cụ nghĩ đến sống một cuộc đời hoàn toàn lệâ thuộc vào người khác từ cái ăn uống đến những nhu cầu sơ đẳng: nào chải đầu, đánh răng, súc miệng, tắm rửa... thật là bất công và khó chịu. Tính năng động, lạc quan, yêu đời đã ăn ruồng trong huyết quản cụ từ lúc còn nằm trong bụng mẹ rồi. Còn tương lai, tương lai mới thật là đáng sợ làm sao. Làm sao cụ có thể đi đứng sinh hoạt bình thường như từ trước đây? Tương lai đối với cụ sẽ chỉ là những ngày lặp đi lặp lại đến chán nản trong một căn phòng bé nhỏ với một chiếc giường mênh mông, nhìn bốn mùa qua đi bên khung cửa sổ.

Thật là ảo ảnh, thật là xa vời như những mơ ước của con người, đổ tiền ra để được đi vào sao hỏa, vào kim tinh.

Bên cạnh những suy nghĩ miên man về nổi ấm lạnh của tình đời là một cảm giác rõ rệt, cắn rứt: Mình đã trở thành một gánh nặng, một chướng ngại vật thừa thải đối với các con, mình đã làm khổ chúng. Bỏ thì vương, thương thì tội.

Rơi vào cảnh này, cụ đã có lần nghĩ đến sự chết. Cụ muốn quyên sinh, Nhưng làm sao đây? Ai sẽ giúp mình tìm ra độc dược, cảnh sát sẽ điều tra, sẽ liên lụy đến người ơn. Còn cắn lưỡi? Rồi thì khi sang thế giới bên kia lấy gì mà phát ngôn, lại với sức lực này liệu cắn mà lưỡi có đứt không, hay lại nhầy nhụa rồi lại phải chịu đau đớn bị khâu hàng trăm mũi? Tự sát. Đó không phải là một việc dễ dàng.


Cuối cùng sau bao nhiêu đêm “đấu tranh tư tưởng”, cụ mới đi đến một quyết định dứt khoát: Sống.

Cụ đã có cái nhìn khác. Cụ suy nghĩ theo một chiều hướng khác tươi đẹp hơn. Cụ kiên quyết ra luật lệ với chính mình. Cụ bắt đầu tập lại một số động tác cơ bản của một đứa trẻ vào đời. Tập lại một cách có ý thức đối với một người lớn mới gian khổ và vất vả làm sao. Từng cái nhích chân, nhích tay, cất người tưởng đâu đơn giản ai ngờ gian nan đến thế. Nhiều lúc cụ nghĩ cụ đã từng đấu tranh khi còn là một thanh niên trong quân đội, trong nhà tù cải tạo hết sức cam go gian khổ nhưng đến cuộc đấu tranh chống lại bịnh bất toại càng gian truân hơn. Rồi thời gian trôi qua, cuộc đấu tranh chống lại sự cô đơn của một “tuổi trẻ” khát khao được sống và làm việc còn ngàn lần gian khổ hơn. Nhưng cụ không nản lòng. Tập nữa. Tập mãi. Không đầu hàng. Không chịu thua.

Cụ nghĩ không phải các con đã lạnh nhạt, hất hủi, bỏ rơi cụ, bằng chứng là chúng đã mướn người giúp cụ sáu tiếng một ngày, chúng đưa cháu về thăm cụ vào cuối tuần, chúng mua hoa biếu cụ, nấu thức ngon mang đến, chúng thư từ, phone thăm cụ. Chúng chưa đến độ vô tình nhưng chúng có hàng đống việc hằng ngày phải lo lắng để chu toàn trách nhiệm đối với gia đình nhỏ của chúng, nào công ăn việc làm để mưu sinh, nào lo con lo cái... mà cụ thì liệt lâu, lâu quá ngoài thời hạn tối đa của phép lịch sự. Mới bốn năm mà đã dài như vậy huống hồ suốt cả cuộc đời.


Rồi thời gian cứ lặng lẽ trôi qua... khi tuổi già càng chồng chất thì các con của cụ đành phải đưa cụ vào Viện Dưỡng Lão. Như đa số những người già khác, phải rời xa con cháu vào nhà già là một điều bất như ý, chẳng đặng đừng nhưng không muốn cũng không được. Tâm lý bị bỏ rơi làm các cụ buồn phiền, chán nản. Riêng cụ Nghiêm, đã chuẩn bị tinh thần cho mình, tôi ít khi nào nghe cụ than vãn, phàn nàn. Phần các con của cụ cũng hiếu thảo, người lo thăm viếng, kẻ rước về nhà, người đưa đi chơi xa một hai ngày, người sống ở phương xa không gần gũi được thì đóng góp tài chánh, họ thay phiên nhau nhận trách nhiệm làm vui lòng cha già; phần tính cách năng động và quan niệm sống của cụ luôn lạc quan, yêu đời đã phần nào giúp cụ sống vui, sống khỏe.


Sáng nào khi thức giấc cụ cũng cần mẫn cố ngo ngoe tập tành hai bàn tay, hai bàn chân dù đã hơn mười một năm sự cố gắng tập tành đó chỉ mang lại rất ít tiến bộ. Ăn điểm tâm xong cụ lại tập nữa. Cụ cố gắng đọc sách, đọc tới đọc lui lá thư ngã vàng đã gần nát nhầu, cụ cũng cố viết nhưng dòng chữ nguệch ngoạc như con rắn bò. Sau này cụ sáng chế ra cho mình một kiểu chữ riêng, chỉ bằng ký hiệu, mà chỉ tôi là “thư ký” cho cụ thì mới hiểu. Những lá thư răn dạy gửi cho con cháu, những lá thư thăm hỏi gửi thân nhân, bạn bè. Những buổi chiều, sau khi nghỉ trưa là giờ tự do, cụ một mình cố gắng lăn chiếc xe ra vườn, đến phòng giải trí xem tivi, lân la vòng vòng khắp nơi xem sinh hoạt của viện. Cụ cũng có ba bốn người bạn cùng cảnh ngộ để trò chuyện, vui chơi bên nhau. Họ “nói chuyện” với nhau vui vẻ bằng tiếng Pháp ba rọi xen lẫn tiếng Anh chữ đực chữ cái thật là thoải mái, thân tình.



Tôi thấy lúc nào cụ cũng hạnh phúc. Cụ đã chấp nhận bệnh tật và cái chết như một phần cuộc đời cụ. Cụ đã đối mặt với nổi kinh hoàng nhất của con người với lòng can đảm và quyết định phải làm sao để mỗi ngày cụ sống thật xứng đáng. Và những lá thư cụ viết cho các con, người thân là kỷ niệm và biểu tượng của cuộc sống. Thay vì khóc than cho thân phận, cụ đã hồi tưởng tất cả những hạnh phúc mà họ đã mang đến cho cụ. Cụ không muốn mọi người nhìn cụ như một ông cụ đã chết vì bịnh tật, mà như một thanh niên đã từng sáng lên như ánh mặt trời. Dưới mắt cụ, từng ngày sống trong đời là từng ngày cụ được tỏa sáng. Chỉ tội nghiệp cho cụ, năm sau cùng trước khi ra đi, cụ đã lẫn hoàn toàn. Dù vậy, bức thư ngã vàng cụ luôn giữ chặt trong tay mà sau này tôi mới rõ: bức thư của người vợ quá cố đã gửi cho cụ trong những ngày cụ bị giam thân trong ngục tù nơi miền Bắc xa xôi cách trở.


Được chăm sóc cụ, gần cụ cũng hơn năm năm trời để được biết rõ hơn về cuộc đời cụ. Và nay thì cụ đã quá vãng. Tôi cảm thấy phải viết, phải nói một cái gì đó về mảnh đời của một người tỵ nạn tôi cảm mến.


Mặc dù nỗi buồn vẫn đang thắt chặt tim cụ, nhưng nó cũng đã mở đường cho những nụ cười trong cuộc đời cụ, những nụ cười mà cụ sẽ không bao giờ có được nếu không có một quan niệm sống. Từ ngày đó, tôi đã học được một điều ở cụ là chúng ta không nên bi quan và chạy trốn trước nghịch cảnh, mà ta nên gắng tìm một giải pháp tích cực, còn hơn là cứ phiền sầu, cứ phải náu mình trong bóng tối của sự sợ hãi.

Chẳng có ích gì và cũng chẳng giải quyết được gì.