Socrates, một đại triết gia Hy Lạp, là một đứa trẻ ngay khi ông ta sắp chết, bởi vì Socrates luôn sinh động, cởi mở, sẵn sàng học hỏi, sẵn sàng học hỏi ngay cả khi đối diện với cái chết !

Khi Socrates nằm trên giường ở xà lim và đợi chờ người ta pha chén thuốc độc cho mình – ông bị xử tử hình và phải uống thuốc độc lúc 6 giờ chiều, khi mặt trời lặn – Socrates rất hào hứng phấn khởi như một đứa trẻ vậy.   Những môn đệ của ông khóc lóc, xốn xang, bức rức, đau khổ vì sắp mất ông, nhưng Socrates lại vui vẻ phấn khích.  Cứ thỉnh thoảng, Socrates lại ngồi dậy và ra ngoài hỏi người đang bào chế thuốc độc: “Sao?  Đã xong chưa?  Pha thuốc như thế mất bao nhiêu lâu?”  Socrates hỏi, mắt hấp háy, tò mò thích thú.  Socrates sắp chết!  Người đàn ông này sắp chết, một bậc đại triết gia của Hy Lạp sắp từ giã cõi đời, một vĩ nhân của thế giới sắp ra đi mãi mãi!

Đây không phải là cái giây phút để tò mò, để háo hức phấn khởi chờ đợi biết cái gì nữa.  Đây không phải là cái giây phút để đùa giỡn tinh nghịch.  Người đàn ông này sắp thở hơi cuối cùng trong vài phút nữa thôi, và ông ta lại phấn khởi, lại xung động vui vẻ đến thế.   Một môn đệ hỏi, “Lý do gì mà Thầy lại phấn khởi đến thế?  Thầy sắp chết rồi!” và Socrates trả lời, “Ta đã thấu rõ cuộc sống, ta đã học rất nhiều nơi cuộc sống.  Bây giờ ta muốn biết cái chết và học hỏi nơi cái chết.  Đó là lý do ta cảm thấy hào hứng, vui vẻ và xung động!”

(*ghi chú của người dịch:  Socrates là một vĩ nhân siêu xuất của thế giới nói chung.  Ông là người duy nhất can đảm đứng lên chống đối và vạch trần đường lối mị dân của hệ thống tôn giáo thời đó ẩn núp sau lưng những tên triết gia cực tả, những tên thầy tu mưu mô, những tên chính trị gia thâm độc và những kẻ xu thời.  Ông đã bị kết án tử hình bằng thuốc độc và cái chết của Socrates đã để lại một vết đen không thể tẩy sạch trong lịch sử triết Hy Lạp.  Không lẽ đó là số phận của những người dám nói lên sự thật ?)

Đúng vậy, ngay cả cái chết cũng là một kinh nghiệm lớn cho những ai còn giữ được sự ngây thơ.  Socrates rất ngây thơ.  Phương Tây không thể sản sinh ra một người nào so sánh được với Socrates.  Socrates là Phật của Âu Mỹ, của phương Tây.

Anh luôn luôn có thể học hỏi những điều mới lạ nếu anh giữ được tâm hồn trẻ thơ.  Cái gì gây cho anh thành chậm chạp, ngớ ngẩn, ngu xuẩn vậy?  Chính là kiến thức.  Anh thâu lượm kiến thức vì thế càng ngày anh càng kém dần đi khả năng học hỏi hiểu biết.

Hãy từ bỏ kiến thức đi!  Toiâ chỉ cho anh cách từ bỏ kiến thức.  Tôi không bảo anh phải từ bỏ thế gian (vô nghĩa, ngờ nghệch, ngu xuẩn.)  Tôi bảo anh từ bỏ kiến thức.  Và nếu anh từ bỏ được, một sự cố lạ thường sẽ xẩy ra.

Tôi đã gặp nhiều người đã từ bỏ thế gian.  Tại núi Hy Mã Lạp Sơn, tôi đã gặp một đạo sĩ Aán Độ giáo – rất già, ông ta phải độ 90 tuổi hay hơn thế nữa.  Ông ta sống đời ẩn sĩ đã 70 năm, đã sống ngoài xã hội này 70 năm.  Ông ta đã từ bỏ xã hội, ông ta không trở về chốn bình nguyên đã 70 năm.  Khi ông ta còn là một thanh niên ngoài hai mươi tuổi, ông ta đã tìm đến dãy Hy Mã Lạp Sơn này và từ đó ông ta không hề trở về lại đất nước một lần nào.  Ông ta không bao giờ có mặt ở chốn đông người nhưng ông ta vẫn là một người Aán Độ giáo.  Ông ta vẫn nghĩ mình là một tín đồ Ấn Độ gíao.

Tôi nói với ông ta rằng, “Ông đã từ bỏ xã hội nhưng ông không từ bỏ được kiến thức của ông, và cái kiến thức đó chính là sản phẩm của xã hội.  Ông vẫn là một tín đồ Aán Độ giáo.  Ông vẫn l à người của đám đông – bởi vì là một tín đồ Aán Độ giáo có nghĩa là người của quần chúng xã hội.  Ông không phải là một cá nhân độc lập; ông chưa là cái gì hết!”

Ông già đó chợt hiểu ra và bật khóc.  Ông ta nói,”Không có ai nói điều này cho tôi biết cả.”

Anh có thể từ bỏ xã hội, từ bỏ tài sản, từ bỏ gia đình, chồng vợ, con cái, cha mẹ – rấrt dễ, từ bỏ những thứ ấy rất dễ.  Những thứ ấy là cái ngoài anh, anh từ bỏ rất dễ, không có gì để nói – nhưng cái chính, cái khó khăn nhất là từ bỏ kiến thức, vì nó nằm trong con người anh, nó bám chặt lấy anh, làm cách nào anh từ bỏ nó?  Nó đi theo anh như bóng với hình.  Nó sống với anh, sống trong anh.

Anh có thể leo lên ẩn nấp trong động tuyết dãy Hy Mã Lạp Sơn, nhưng anh vẫn là người của Ấn Độ giáo, anh vẫn là tín đồ Hồi giáo, anh vẫn là con chiên Thiên Chúa giáo, và anh không thể nào, không tài nào nhìn thấy đươcï cái Đẹp và cái Thực của Hy Mã Lạp Sơn.  Anh không thể nào thấy được sự Trinh Nguyên của Hy Mã Lạp Sơn.  Một người Ấn Độ giáo không thể thấy được điều đó, người Aán Độ giáo đã bị mù.

Là người Ấn Độ giáo có nghĩa là bị mù; là người Hồi giáo cóø nghĩa là bị mù.  Anh cứ dùng nhiều phương cách để trở thành người mù, không sao cả.  Người này bị mù vì Kinh Koran, người kia bị mù vì Kinh Vệ Đà, và người khác bị mù vì Kinh Thánh – ôi, những đôi mắt đầy kiến thức uyên bác.

Đức Phật dạy: “Chân Không cho phép sự thông minh hành động.”

Từ “Buddha” phát xuất từ danh từ “buddhi” – có nghĩa là thông minh, giác ngộ.  Khi anh không là cái gì cả, khi “Không” xác chất con người anh, định nghĩa con người anh, khi trong anh là “Không”, khi anh hoàn toàn buông xả và cởi mở, đó chính là thông minh, là giác ngộ.  Tại sao? – bởi vì khi anh không là cái gì cả, khi anh không đeo một nhãn hiệu, danh xưng nào cả, sự sợ hãi trong anh biến mất, và một khi sợ hãi không còn, anh sẽ ứng xử thật đúng, thật thông minh.  Nếu trong anh còn một chút lo sợ nào, anh sẽ không làm được gì cả.  Sự bất an sợ sệt đó bóp méo anh, làm anh tê liệt.

Anh cứ tiếp tục hành xử vì sự bất an sợ sệt đó; bởi thế anh không thể nào thành Phật được, và chính sự giác ngộ đó mới là quyền sống, mới là quyền được sanh ra làm người của anh!

Anh sống có vẻ đạo đức vì anh sợ, anh đi nhà thờ vì anh sợ, anh tuân thủ theo những nghi thức qui củ nào đó vì anh sợ, anh cầu nguyện Chúa hay Phật vì anh sợ.  Và người nào sống vì nhiều cái sợ như vậy, không thể nào thông minh hay giác ngộ được.  Sợ hãi là thuốc độc giết chết thông minh.  Làm sao anh có thể thông minh nếu anh sợ nhiều quá như vậy?

Sự sợ hãi sẽ lôi kéo anh lạc hướng.  Nó không cho phép anh can đảm, nó không cho phép anh tìm hiểu cái gì anh không biết, nó không cho phép anh cất bước phiêu bồng, nó không cho phép anh tách rời khỏi cái đám đông ồn ào lộn xộn đó.  Nó không cho phép anh được tự do, được đứng một mình, đi một mình, hành xử một mình theo ý của anh, nó không cho phép anh được tự do, nó giam giữ anh thành một kẻ nô lệ – nô lệ tư tưởng.  Và chúng ta đã và đang là nô lệ dưới nhiều hình thức.

Sự nô lệ của chúng ta thật đa dạng, đa hướng: nào là vì chính trị, kiến thức, tôn giáo, v.v. và chúng ta đã nô lệ hoá như vậy đủ kiểu đủ cách – chính cái sợ là gốc rễ của sự nô lệ đó – dù nô lệ tư tưởng cũng là nô lệ.

Anh không biết Chúa hay Thượng Đế có thực hay không, nhưng anh vẫn cầu nguyện?  Đó là một việc làm không thông minh, sáng suốt một chút nào.  Anh cầu nguyện ai vậy? Anh không biết có Chúa hay không có Chúa, có Thượng Đế hay không có Thượng Đế.  Anh không có một niềm tin nào cả, bởi vì làm sao anh nẩy sinh Đức Tin được? – vì anh chưa biết, anh còn hoang mang thì làm sao đức tin trong anh củng cố vững chắc được.  Bởi thế, vì muốn loại trừ sợ hãi, anh quay sang bám vào cái tư tưởng có một đấng cứu thế trên cao, có một đấng thần linh trên cao.

Anh có thấy sự mâu thuẫn nội tâm trong anh chưa?  Anh có bao giờ tự quán chiếu lòng mình?  -Khi nào anh sợ hãi nhiều, anh bất an nhiều, anh nhớ đến Chúa, đến Phật nhiều hơn.  Khi thấy một người nào đó hấp hối sắp chết, anh bắt đầu nhớ Chúa và cầu nguyện.

Tôi có biết một đệ tử của Krishnamurti; ông ta là một học giả nổi tiếng khắp nước.  Và trong gần 40 năm, ông ta là đệ tử của Krishnamurti, ông ta không tin vào Thượng Đế, ông ta không tin vào thiền định, ông ta không tin vào cầu nguyện.

Một ngày kia, ông ta bịnh rất nặng, ông ta bị nghẽn tim đột ngột.  Tình cờ ngày đó, tôi cũng có mặt tại thành phố ông ta cư ngụ.  Con trai của ông gọi điện thoại cho tôi và nói: “Cha cháu đang bịnh nặng, nguy hiểm, sợ không qua khỏi được.  Nếu Bác đến thăm Cha cháu thì có lẽ ông ấy sẽ cảm thấy an ủi rất nhiều.  Cháu nghĩ đây là giây phút cuối cùng của Cha cháu.”

Nghe thế, tôi vội chạy tới thăm.  Khi tôi bước vào phòng thì thấy ông ta đang nằm dài trên giường, mắt nhắm nghiền lại và cầu nguyện không ngớt, “Rama, Rama, Rama (God)”

Tôi không thể tin nổi!  Suốt 40 năm qua, ông ta cứ lãi nhãi luôn miệng: “Không có Chúa, không có Thượng Đế, thần thánh gì hết, tôi không tin . . . “ và bây giờ, cái gì xảy ra cho ông già này vậy?  Tôi lay ông ta dậy và hỏi:

-“Này, ông đang làm gì đó?”

-“Đừng làm phiền tôi.  Hãy để tôi làm những gì tôi muốn làm.”

-“Nhưng ông cầu nguyện như vậy là trái với Krishnamurti đó!”

-“Dẹp Krishnamurti qua một bên đi!  Tôi sắp chết tới nơi rồi mà ông còn nhắc Krishnamurti.”

-“Nhưng đã bốn mươi năm qua, ông đã không tin có các đấng thần linh nào cơ mà?  Đã bốn mươi năm, ngay cả một câu kệ, một câu kinh, một lời cầu nguyện, ông cũng không tin, ông cũng không đọc, vậy tại sao . . .?  Thế là toi đi mất bốn mươi năm của đời ông à?”

-“Đúng vậy.  Tôi đã không tin bất cứ cái gì cả.  Nhưng bây giờ tôi đang đối diện với cái chết.  Trong tôi, sự sợ hãi nẩy sinh và xâm chiếm.  Có lẽ – nào ai biết được – Chúa đang có mặt ở đây và tôi sẽ giáp mặt với Chúa.  Tôi sẽ được gặp Chúa.  Và nếu Chúa không có ở đây đi chăng nữa, cũng không sao, tôi cũng chẳng mất mát gì khi lập đi lập lại lời cầu nguyện “Chúa” của tôi.  Nếu Chúa có mặt, tôi sẽ gặt được kết quả tốt, ít nhất tôi cũng nói được với Chúa rằng, “Đến giây phút cuối cùng của đời con, con đã nhớ đến Ngài.”

Đấy, anh có thấy chưa? Khi nào anh đau khổ, anh nhớ đến Chúa nhiều nhất.  Khi nào anh sợ hãi, anh nhớ đến Chúa, anh cầu nguyện hăng nhất.  Khi nào anh gặp nguy hiểm, anh nhớ đến Chúa.  Nhưng khi nào anh sung sướng hạnh phúc và mọi việc trôi chảy thuận lợi, nào anh có nhớ gì, anh quên bẵng Chúa đi, chẳng nhớ nhung gì cả.  Chúa của anh không là cái gìcả, chỉ có cái sợ hãi dự phóng ra mà thôi.

Phật dạy: “Ngoài sợ hãi sẽ có thông minh.”  Vì sợ hãi hiện hữu cho một lý do cơ bản là – anh nghĩ rằng anh là một cái gì đó, anh cho rằng anh làmột cái gì đó!  Vì thế, anh sợ hãi.  Cái “Tự Ngã” đeo theo sợ hãi như cái bóng.  Tự Ngã là một ảo giác, nhưng chính cái ảo giác đó lại là cái bóng đen khủng khiếp úp chụp lên cuộc đời anh; ảo giác đó chính là mối ám ảnh to lớn của sự tầm cầu giải thoát của anh.  Bởi vì anh nghĩ: “Tôi là . . .” vì thế sợ hãi đã dấy lên: “Có lẽ nếu tôi làm một cái gì sai trái, tôi sẽ bị ném xuống hỏa ngục đời đời, tôi sẽ bị đau khổ.” Anh nghĩ: “Tôi là . . .” và rồi tự nhiên thôi, anh sẽ vạch ra vài dự án nào đó cho tương lai cuộc đời anh, cho đời sống ở một thế giới nào khác – hãy làm một hành động tốt nào đó, hãy thâu thập thêm một chút đức hạnh, v.v. và v.v.”

Anh biết không, tên của phố thị này là Poona – từ nguyên của nó là Punya, có nghĩa là đức hạnh – anh hãy thâu thập một chút đức hạnh, anh hãy nhặt nhạnh một chút gì đó nhét vào trong “cuốn sổ ngân hàng công đức” của anh để anh có thể khoe thành tích với Chúa rằng: “Này, Ngài hãy nhìn đây, con thực sự là một tên đàn ông tốt đấy nhé.  Con đã làm được những việc như sau đây, và anh liệt kê “đức hạnh” của anh ra như liệt kê hàng hóa:

-con đã tuyệt thực nhiều ngày,

-con chưa bao giờ nhìn bất cứ một người đàn bà nào với đôi mắt tội lỗi cả,

-con chưa bao giờ ăn cắp cả (nhưng ăn cắp có nhiều nghĩa lắm đấy!)

-con đã ủng hộ cúng dường từng này tiền . . .cho nhà thờ này, cho ngôi chùa kia, cho ông tu sĩ này, cho ông thầy kia . . .

Lạy Chúa con, con luôn luôn cư xử đúng đắn y như con từng mong mỏi cư xử như vậy.”

Người ta thâu góp “đức hạnh” để phòng hờ có ngày phải cần dùng đến khi người ta lìa bỏ cuộc đời này để bước sang một thế giới khác (không biết lên hay xuống, không biết thiên đường hay địa ngục?), nhưng tất cả đều vì sợ hãi.  Người tốt, người xấu . . .tất cả đều sống vì sợ hãi.  Một con người thông minh sẽ sống không sợ hãi.  Tuy nhiên, để được như vậy, để không bị sợ hãi ám ảnh chi phối, anh cần phải nhìn rõ sự thực của tự ngã anh.  Nếu không có bóng dáng tự ngã, nếu “Tôi không là gì hết,” thì sợ hãi sẽ phát sinh từ đâu?  Và rồi, “Tôi sẽ không bị ném xuống địa ngục vì tôi không phải là người thứ nhất; tôi cũng không được khen thưởng ở thiên đường vì tôi cũng chẳng phải ở vị trí đầu tiên.  Tôi không là gì hết, chỉ có Chúa, Thượng Đế, Phật . . .mới là người thứ nhất; thế thì làm sao tôi có thể là kẻ tội lỗi hay bậc thánh nhân?  Nếu chỉ có mình Chúa hay Phật . . .mà thôi thì có gì để tôi phải sợ nữa chứ?  Tôi không được sanh ra, vì tôi không phải ở vị trí thứ nhất; tôi cũng không chết vì tôi cũng không phải là người đầu tiên.  Thế cho nên không có sanh cũng không có chết.  Tôi không tách rời hiện hữu; tôi là một với hiện hữu.  Là ngọn sóng, tôi tan biến đi; là đại dương, tôi tồn tại sống mãi.  Đại dương là sự thực, ngọn sóng chỉ là sự tùy hứng.

Trong Chân Không, không có sợ hãi, không có tham lam, không có khát vọng, không có bạo lực.  Trong Chân Không, không có tính chất tầm thường, không có ngớ ngẩn ngờ nghệch, không có sự cực kỳ ngu xuẩn.  Trong Chân Không, không có thiên đường hay địa ngục; và vì không có sợ hãi nên thông thái phát sinh.

Đây là một trong những câu nói bất hủ tuyệt vời nhất mà anh cần phải nhớ: “Sự thông minh hiện hữu khi sợ hãi không có mặt.”  Vàrồi phẩm chất của những hành động của anh sẽ hoàn toàn đổi khác.  Những hành động đó thật thánh thiện, thật linh thiêng như Chúa cũng đã từng hành xử như vậy.  Tại sao? – bởi vì một khi anh làm bất cứ một hành động gì với tâm không, tâm vô ngã, đó không còn là hành động thường tình nữa, đó không phải là dự án hay kế hoạch nữa; một khi anh hành động với cái tâm rỗng rang như vậy, đó không phải là sự lập đi lập lại thừa thãi nữa.  Đó là một hành động tự phát và anh sống thực trong từng phút giây, trong từng phút giây.  Chính anh bây giờ là Chân Không: một trạng thái tâm linh phát sinh và anh đáp ứng.  Nếu tự ngã của anh còn vùng vẫy trong anh, anh sẽ không bao giờ trả lời được, anh sẽ luôn luôn chống cự đối kháng.

Để tôi giải thích cho anh hiểu.  Khi anh còn chấp chặt vào bản ngã của anh, anh luôn luôn tìm cách đối kháng lại những gì xảy đến cho anh.  Thí dụ như, nếu anh nghĩ và anh tự cho mình là một người rất tốt, rất đạo hạnh; anh nghĩ và anh tự cho mình là thánh nhân, và rồi có một sự cố xảy ra – có một kẻ nào đó lăng mạ xúc phạm anh – thế thì anh sẽ đáp trả sự lăng nhục đó như thế nào?

Nếu anh nghĩ anh là thánh nhân rồi, anh sẽ nghĩ đi nghĩ lại ba, bốn lần làm sao phản ứng đối phó lại sự xúc phạm đó mà không tổn thương cương vị thánh của anh, phải nói như thế nào, phải làm như thế nào để giữ gìn được bộ mặt, thể diện, phong cách đạo hạnh thánh thiện này, nếu không, cái tên đàn ông lỗ mãng kia sẽ phá hủy hết bằng cách lăng mạ xúc phạm mình, chọc cho mình tức lên để hủy diệt mình v.v. và v.v.  Anh suy nghĩ, đắn đo . . .và anh không thể nào hành xử tự phát được, anh phải suy đi gẫm lại, anh phải cân nhắc kỹ lưỡng trước khi hành động.  Và thời gian đã trôi qua.  Có thể dù chỉ là một khoảnh khắc, nhưng thời gian đã trôi qua.  Anh đã trôi về quá khứ.  Anh nghĩ “ Lời nói này thiệt không được, hành động kia thiệt qúa đáng.  Không được.  Nhưng nếu ta nổi giận thì . . .” – song, thực tế thì sự tức giận đã khởi dậy trong anh – “ . . . nếu ta nổi giận lên thì phẩm giá thánh thiện đạo đức của ta sẽ mất.  Không được, sự trả giá đó qúa đắt, không xứng đáng . . .” và anh mỉm cười.  Để giữ lại cái đạo đức thánh thiện của anh, anh phải cười, anh bắt buộc phải cười, anh phải cười.

Cái nụ cười đó của anh thiệt gỉa tạo, nó không phát xuất tự trong anh, nó không phát xuất tự con tim anh, tự đáy hồn anh.  Nó chỉ ở đó, tô màu lên đôi môi của anh mà thôi.  Đó là một nụ cười dỏm, giả dối.  Anh không cười, anh thực sự không cười nổi, đó chỉ là cái mặt nạ người của anh đang cười mà thôi.  Anh đang lưà dối mọi người, anh tự lừa dối mình!  Anh là một tên đạo đức giả!  Anh là đồ dỏm!  Anh là đồ giả dối!  Đúng vậy!  Nhưng anh đã giữ được thể diện đạo đức thánh thiện của anh.  Con người tự phát không hành xử như vậy, hắn ta trả lời.  Hai mẫu người đó khác nhau thế nào?  Hai loại người đó khác nhau ra sao?

Con người tự phát cho phép bất cứ trạng thái, tình cảnh nào xảy đến cho hắn và hắn cho phép câu trả lời cứ tự nhiên vọt ra, bất kỳ một câu trả lời như thế nào, hắn không gò bó, không gượng ép. 

Con người sống lọt khỏi vùng quá khứ thì luôn dự đoán, phòng hờ; còn người sống trong từng phút giây thì không hề dự đóan cái gì trước, cái gì sau cả.  Còn dự đoán, còn phòng hờ là còn ràng buộc vì một cái gì đó.  Không dự đoán tiên liệu là hoàn toàn tự do – cái tự do đó mới đích thực là phẩm chất con người.

Cái ngày mà anh không hề tiên liệu, không một ai biết cả, ngay cả chính anh, hãy nhớ là, ngay cả chính anh. . . nếu anh đã biết anh sẽ làm gì thì đó không còn là câu trả lời nữa.  Anh đã sẵn sàng, và sự việc đó là một sự tái diễn.  Thí dụ như, anh sửa soạn để đi phỏng vấn.  Anh nhẩm đi nhẩm lại: anh nghĩ sẽ bị người ta hỏi cái gì và anh sẽ trả lời thế nào . . . Sự việc đó xẩy ra hằng ngày, thật rõ ràng.  Mỗi chiều tối, tôi đều thấy cả hai loại người (một loại hay tiên đoán, phòng hờ; và một loại an nhiên, không dự đoán, phòng hờ, tiên liệu gì cả): khi có người đến đây gặp tôi với tư thế sẵn sàng, đầu óc chuẩn bị rõ ràng, họ cầm sẵn trên tay giấy bút và quyết định sẽ hỏi những gì; và tôi cũng có thể thấy sự khó khăn của người đó, bởi vì khi họ ngồi trước mặt tôi hay bên cạnh tôi, đã có một tình trạng khác lạ xẩy ra rồi.  Đã có một sự thay đổi phát sinh!

Thời tiết, sự hiện diện, tình cảm họ dành cho tôi, tình cảm tôi dành cho họ, sự có mặt của những người khác, sự thực hiển nhiên, tình yêu đang tuôn tràn, trạng thái thiền định . . .tất cả – và tất cả những sự kiện đó đã hoàn toàn khác những gì họ đã nghĩ trước khi họ đến gặp tôi.  Và rồi những gì họ đã chuẩn bị để hỏi hay phỏng vấn tôi đều trở thành thừa thãi, lố bịch, không ăn nhập vào đâu hết.  Họ bồn chồn, không yên – “Phải làm gì bây giờ?  Họ không biết phải hành động tự phát thế nào, họ không biết phải làm sao thoát khỏi sự lúng túng khó xử này.

Họ đến trước mặt tôi và tôi nhìn được sự giả tạo của họ.  Câu hỏi của họ không phát xuất từ trái tim chân thật của họ.  Nó chỉ phát xuất từ cổ họng, nó không có chiều sâu gì cả.  Giọng nói của họ cũng chẳng có chiều sâu gì.  Chính họ cũng không chắc chắn là có nên hỏi hay không nữa, nhưng họ có chuẩn bị, có thể đã chuẩn bị nhiều ngày.  Đầu óc họ cứ thúc giục “Hỏi đi chứ, anh đã chuẩn bị nhiều ngày rồi cơ mà, hỏi đi chứ!”  Nhưng họ đã cảm thấy được sự thừa thãi, không thích hợp của câu hỏi đó, và có thể câu hỏi đó đã được trả lời rồi.  Có thể khi trả lời một người nào đó, tôi đã giải đáp luôn thắc mắc hay câu hỏi đó của họ rồi.  Có thể trong hoàn cảnh đặc biệt này, tâm trí họ đã thay đổi và những gì họ muốn hỏi đã không còn ý nghĩa nữa.  Nhưng đó là một sự đối kháng trong tâm họ.  Thật vụng về.  Họ cảm thấy lúng túng khó xử nếu họ không có gì để hỏi tôi, và họ cũng không thể khóc vì họ là một người đạo đức giả, một người dỏm đời, họ cũng không thể giản dị nói một câu chào nhau và họ cũng không thể nói rất bình thường rằng “Tôi chỉ muốn ngồi trước mặt ông một phút thôi và im lặng, không có gì để nói cả.”  Họ không thể hành xử như vậy trong giây phút đó; họ không có mặt ở đây bây giờ, ngay lúc này; họ bối rối lúng túng.  Họ phải hỏi, nếu không thì mọi người sẽ nghĩ gì? – “Này, sao thế, anh phải hỏi cái gì đi chứ, hỏi về giải thoát giác ngộ cũng đựơc, nếu anh thực không có gì để hỏi.”  Thế là họ phải hỏi.  Họ không thể chần chừ được.  Đó là một câu hỏi vô giá trị, không còn ý nghĩa gì nữa – nhưng họ hỏi.  Và có đôi lúc – như anh đã thấy đó – đối với một số ít người này, tôi đã trả lời rõ ràng, dông dài; nhưng cũng có một vài người khác, tôi chỉ trả lời đơn giản, ngắn gọn mà thôi.  Một khi tôi nhận thấy người nào đó giả dối, dỏm, kiểu cách, đạo đức giả, câu hỏi của họ cũng dỏm, dù câu hỏi đó đã chuẩn bị lâu ngày, thì câu hỏi đó, đối với tôi đã thành vô nghĩa và tôi không mất thì giờ để trả lời những câu hỏi dỏm đời đó.  Nếu có thể vì tôn trọng lịch sự, tôi sẽ trả lời họ nhưng thực ra tôi không quan tâm mấy.  Và ngay chính những người hỏi vớ vẩn đó cũng không quan tâm đến những gì tôi nói – bởi vì chính họ cũng không để tâm vào câu hỏi của họ thì làm sao họ có thể quan tâm đến câu trả lời của người khác?

Nhưng cũng có một vài người khác . . .dần dần, sự giả tạo, kiểu cách dởm đó mất đi và sự ham thích học hỏi sống đời ẩn sĩ càng lúc càng lộ rõ ra.  Rồi thì người ta chỉ có đơn giản ngồi đó và cười.  Cái gì sẽ xảy ra ngay giây phút đó?  Người đó không cảm thấy bối rối lúng túng nữa, người đó không cảm thấy mình như lọt ra vòng ngoài.  Không.  Cái tờ giấy đã chuẩn bị sẵn đó không cần thiết nữa, không cần dùng tới nữa.

Đối diện với Chân Không, anh cần phải cho mình không là cái quái gì cả.  Chỉ có như thế anh và chân không mới hội ngộ, vì chỉ có những người “biết cười” mới có thể gặp nhau, hiểu nhau.  Và niềm hoan hỷ, đại lạc, nét tuyệt mỹ chân thiện mới hiện hữu.   Có thể không có đến một lời hay nửa chữ nào được thốt ra, nhưng đó là cuộc “đối thoại” giữa anh và chân không.

Đôi khi có người chỉ đến đây, ngồi xuống và bắt đầu đong đưa, nhắm mắt lại và quán chiếu nội tại – đó, đó chính là phong cách đến với tôi.  Người đó đi ngược vào trong chính bản tâm mình và rất đơn giản họ bước xộc thẳng vào tôi hay cho phép tôi đi thẳng vào trong họ, hay đơn giản nhẹ nhàng họ chỉ chạm vào chân tôi, hoặc bình thường giản dị hồn nhiên nhìn sâu vào đôi mắt tôi.  Đôi khi có thể có một câu hỏi rất tuyệt vời cất lên, nhưng đúng lúc – và đó là sự thực, đó là năng lực kỳ bí bao la, vì câu hỏi đó xuất phát tự cốt tủy linh hồn của họ, của anh.  Câu hỏi đó thích đáng, liên quan đến vấn đề nội tại của chính người hỏi.

Khi anh hành động với tâm không, đó là cách anh trả lời chứ nó không phải là sự đối kháng.  Sự thực nằm ở đó, giá trị nằm ở đó, hiện hữu nằm ở đó.  Hành động đó của anh bật ra tức khắc để đáp lại, rất hồn nhiên, giản dị, ngây thơ, không mầu mè giả tạo – và hành động đó không cấu tạo nên một nghiệp quả nào. 

Hãy nhớ là, danh từ “Nghiệp” (Karma) có nghĩa là hành động, một hành động riêng biệt nào đó.  Không phải hành động nào cũng kết thành nghiệp quả cả, hãy nhớ kỹ như vậy.  Đức Phật đã sống hơn 42 năm sau nữa khi Ngài giác ngộ.  Không phải suốt ngày đêm Phật ngồi dưới gốc cây bồ đề và không làm gì cả.  Phật đã làm hàng ngàn lẻ một việc, nhưng ngiệp quả không kết thành.  Phật đã hành động nhưng những hành động của Ngài không phải là những hàng động đối kháng, mà đó chính là sự trả lời.

Nếu anh trả lời bằng hành động vô ngã, không mong cầu; hành động đó sẽ không để lại một dấu ấn nào nơi anh cả, nghiệp quả không cấu thành.  Anh vẫn luôn luôn tự do, anh hành động, anh tới lui, nói năng, nhưng anh vẫn tự do; giống như con chim bay trên bầu trời xanh lơ kia, cánh chim vút qua không để lại một dấu vết đường bay nào.  Cũng thế, người nào sống được trong vùng trời Chân Không cũng sẽ không để lại một dấu tích nào, một nghiệp quả nào.  Hành động nào của người đó cũng trọn vẹn, tràn đầy, chấm dứt, xong hẳn.  Bất cứ một hành động trọn vẹn nào cũng dứt khoát, không bám víu theo anh, chỉ có loại hành vi không trọn vẹn mới đeo theo anh để cấu thành nghiệp quả!

Có một người nào đó lăng mạ, xúc phạm anh – anh muốn bạt tai hắn, anh muốn đánh hắn nhưng không, anh không làm được, anh không thể hành động như vậy, vì anh muốn giữ thể diện, muốn giữ vai trò, vị trí “người đạo đức phạm hạnh” của anh; anh cười, chúc lành cho kẻ đó và về nhà.  Nhưng bây giờ sự việc đã khó khăn cho anh:  cả đêm anh trằn trọc không ngủ được và anh mơ thấy anh đánh kẻ đã lăng mạ xúc phạm anh.  Trong mơ, anh tưởng chừng như anh đã giết được kẻ đó.  Sự đè nén bực bội đó đã đeo theo anh hằng bao năm trời, vì bị dồn ép, đè nén, chế ngự, hành động của anh nó không trọn vẹn, bởi thế anh cảm thấy lúc nào cũng khó chịu, căng thẳng, bực dọc.  Bất kể cái gì mà không viên mãn trọn vẹn đều nguy hiểm cả.  Một khi anh sống giả dối với chính anh, tất cả mọi việc đều không trọn vẹn.  Anh yêu một người đàn bà, nhưng anh không yêu thực sự đủ để tình yêu đó được viên mãn trọn vẹn.  Ngay cả khi anh ân ái với họ, anh cũng không hoàn toàn thực sự hiện diện trong giờ phút đó.  Có thể anh vẫn tái diễn cái trò hề ân tình đó, nhưng thực sự anh không có mặt.  Có thể anh đã đọc những quyển sách dạy về tình dục như Vatsyayana Kama Sutra, Masters và Jonhson, hay Kinsey Report, v.v – và anh đã học cách thức sinh hoạt tình dục thế nào, anh chất chứa những kinh nghiệm sách vở đó trong đầu óc anh và rồi anh sử dụng người đàn bà đó như là một vật thử nghiệm tình dục của anh mà thôi, để anh thực tập những gì anh học về tình dục, những gì gọi là kiến thức của anh.  Anh thử nghiệm thực tập kiến thức của anh, nhưng mỉa mai thay, cái gọi là thực tập kiến thức đó không trọn vẹn bởi vì anh không hề có mặt trong đó, và cũng vì nó không trọn vẹn nên nó không làm anh thỏa mãn, anh cảm thấy nản lòng thối chí – sự trở ngại đó chính là cái kiến thức nửa vời của anh.

Này anh, tình yêu không phải là một cái gì để thực tập thử nghiệm.  Đời sống không cần phải thực tập; đời sống là để sống, sống trong sự ngây thơ trọn vẹn, tuyệt đối, hoàn mãn.  Đời sống không phải là một bi kịch – anh không cần phải chuẩn bị gì cả, anh không cần phải lập đi lập lại.  Cứ để dòng sống tuôn chảy tự nhiên, cứ để dòng sống đến như nó đang đến, và hãy mặc ý hồn nhiên đón nhận những gì đời sống ban tặng cho chúng ta.  Hãy an nhiên, tự tại và xin anh hãy mỉm cười trong sáng ngây thơ với đời sống!

Thế nhưng làm sao anh hồn nhiên đón nhận được tất cả những gì cuộc đời dâng hiến cho anh nếu cái tự ngã cố hữu của anh đang chình ình có mặt ở đó?

Tự ngã là một đại diễn viên; tự ngã là một nhà chính trị xuất sắc; tự ngã tiếp tục thao tác điều khiển  anh.  Cái tự ngã nói với anh: “Nếu anh thực sư muốn hành xử ngon lành thì anh cần phải chuẩn bị sửa soạn kỹ càng.  Nếu anh muốn hành xử cho có văn hóa, anh cần phải lập đi lập lại cho quen những gì cần phải làm.”  Cái tự ngã là một một nhà trình diễn, và cũng vì sự trình diễn đó, anh đã vuột mất niềm hỷ lạc, sự chào đón và ân sủng của cuộc đời.

Đức Phật đã dạy: “Bất cứ hành động nào xuất phát từ Chân Không, nó sẽ không gây tạo nên nghiệp quả, và hành động đó thật tròn đầy, trong sự viên mãn thật trọn vẹn.”

Nếu được như vậy, anh sẽ không bao giờ nhìn ngoái lại sau lưng.  Tại sao anh phải nhìn lại? – bởi vì hành động của anh đã không hoàn toàn trọn vẹn.  Nếu cái gì đã viên mãn thì anh sẽ không hề quay lui nhìn lại.  Việc làm đó đã chấm dứt, đã xong.  Mục tiêu đã đạt được, không có cái gì phải làm nữa.  Tâm không, Hành không – hành động đó không lưu lại một dấu vết gì trong ký ức, không có một dấu vết ký ức hoài niệm nào cả.                 

Hộp ký ức nằm phía bên trái bộ não, nhưng ở đó không có một sự ức chế tâm lý nào cả.  Và người nào không có hoài niệm lưu luyến, theo tôi, đó là một ẩn sĩ.

Một khi hành động của anh đã hoàn toàn trọn vẹn, anh đã tự do khỏi nó, anh đã vuột khỏi tầm tay của nó – như con rắn lột xác và cái lớp da rắn già cỗi đó bị bỏ lại sau lưng.  Chỉ những hành động nào không trọn vẹn sẽ tạo nên nghiệp quả, anh hãy nhớ như vậy.  Nhưng một hành động trọn vẹn, chỉ phát xuất từ Chân Không, chỉ có trong Chân Không, hành động ấy mới thực sự trọn vẹn.

Có ba cấp độ về Tỉnh Thức:  1) tỉnh thức về tự ngã, 2) tỉnh thức về thế giới, cuộc sống, và 3) tỉnh thức về những ảo tưởng xen giữa tự ngã và thế giới, cuộc đời.  Triết gia Fritz Perls mệnh danh cái cấp độ ở giữa đó là DMZ – khu vực phi quân sự hóa- và tính chất của vùng này là ngăn cản, giữ chúng ta lại, không cho chúng ta tiếp cận hoàn toàn với chính chúng ta và thế giới của chúng ta.  Vùng DMZ chứa đựng những thành kiến, những định kiến, những phán đoán, xét xử của chúng ta, qua đó chúng ta nhìn cuộc đời, nhìn mọi người và ngay cả chính chúng ta.  Nếu chúng ta nhìn cuộc đời qua sự thiên lệch thành kiến của chúng ta thì chúng ta sẽ không thể nào thấy rõ được sự thật của cuộc đời cả.  Chúng ta không thể nào thấy rõ được cuộc đời là gì.  Chúng ta tạo ra một ảo giác – đó là cái mà người Ấn Độ giáo đặt tên là Maya (ảo vọng, ảo giác, mê lầm).

Nếu chúng ta nhìn ra bên ngoài với sự phán xét, định kiến, chúng ta đã kiến lập một thế giới riêng cho chúng ta, một thế giới mê vọng, ảo giác, dự phóng.  Nếu chúng ta nhìn chính chúng ta qua những phán xét, định kiến, quan niệm và kiến thức, chúng ta lại tạo ra thêm một ảo giác nữa – đó là bản ngã.  Thế là chúng ta không thể nhận chân được sự thật trong con người chúng ta, nội tại của chúng ta.  Chúng ta không thấy cái bên ngoài cũng chẳng thấy được bên trong.  Khi cái bên ngoài bị hụt mất, chúng ta tạo ra ảo giác mê vọng; khi cái bên trong mất, chúng ta tạo ra bản ngã, ahankar.  Cả hai – trong và ngoài – đó đều xảy ra qua sự hoạt động của DMZ – vùng phi quân sự hoá.

Gurjieff cũng đã từng đặt tên vùng DMZ là “vùng đệm.”   DMZ  là một danh từ đẹp, một cái tên đẹp.  Vùng DMZ càng lớn thì con người càng bệnh hoạn, càng dễ bị kích thích.  Con người sẽ càng ổn định tâm lý, khỏe mạnh vững vàng nếu vùng DMZ càng ngày càng thu nhỏ hẹp lại.  Và khi DMZ hoàn toàn biến mất, không còn thì sẽ không có một tư tưởng tạp nhiễm nào xen giữa anh và thế giới chung quanh anh – không có đến một tư tưởng đơn thuần nào – đó là Chân Không, và con người tuyệt đối thanh tịnh, thánh thiện, an định, hợp nhất.  Trước khi chúng ta đi vào phần chánh kinh, chúng ta cần biết vài điều về tự ngã.  Cái ảo giác về tự ngã cần được thấu triệt rõ ràng.

Điều đầu tiên: tự ngã không phải là một thực thể, nó chỉ là một tư tưởng.  Anh không mang nó theo khi anh đi vào cuộc đời, anh không mang nó theo với anh.  Nó không phải là một phần của con người anh.  Khi một đứa trẻ được sinh ra, nó không đem theo cái tự ngã của nó đi vào cuộc đời.  Tự ngã là cái gì mà đứa trẻ học được, tự ngã không phải là phần tử của di truyền.

Gordon Alport gọi tự ngã là “Proprium,” và tĩnh từ “propriate” hình thành từ đó cũng như tĩnh từ “appropriate,” có nghĩa là “ dành riêng” hay “thích hợp” cho một người hay một vật nào đó.  “Proprium” chỉ định cho cái gì đó “thuộc về”à hay “độc nhất” của cá nhân một người nào đó.  Tự ngã được cấu tạo ra bởi vì “Không” là độc nhất, “Không” phát triển một cách riêng rẽ, biệt lập.  Vì sự độc nhất biệt lập đó, khả năng cấu tạo ra tự ngã mới mẩy sinh.

Tôi thích phương pháp của tôi.  Anh cổ vũ cho đường lối của anh.  Tôi cư xử theo cách của tôi; anh ứng dụng theo chiều hướng của anh.  Giữa chúng ta có sự khác biệt, giữa người và người có sự khác biệt, nhưng duy chỉ là sự khác biệt.  Bông hoa hồng nở ra một cách và hoa vạn tho nở ra một cách, nhưng cả hai đều là hoa.  Sự nở hoa chỉ là một, giống nhau.  “Không” chỉ là một, giống nhau.  Nhưng mỗi cái “Không” lại vận hành một cách riêng biệt, vì thế tự ngã mới có khả năng nẩy sinh ra.

Kính chào anh baoluong01 !

baoluong01 đã viết:

Cảm ơn anh baoluong01 đã đặt câu hỏi. Vì trong ngày bận ba cái chuyện lặt vặt nên chưa hầu chuyện anh được, nên giờ này phải thức khuya một chút để trao đổi với anh đây.

Về câu hỏi của anh ra đặt là đúng, không sai, bởi vì trước khi post bài này thì bản thân tôi cũng đã nghiên cứu về tác giả OSHO và dịch giả ở cả hai chiều thuận và nghịch. Sau đó anh vuithoi có hỏi câu này ở topic CHÚNG SINH NGUYÊN THUỶ LÀ PHẬT và tôi cũng đã trao đổi với anh vuithoi về việc này. Nay xin trích lại đây để anh đọc và góp ý thêm:

''  Việc về hiện tượng OSHO thì không chỉ bạn vuithoi nói mà ai cũng biết. Bạn chỉ cần search chữ OSHO là sẽ đọc được bài gọi là '' Hiện tượng OSHO'' chủ yếu là chê các thói hư tật xấu của con người này (nhất là các tôn giáo - họ ghét OSHO lắm vì OSHO bóc mẽ họ ra hết mà !). OnlyOne_0 cũng chỉ là copy & paste để mọi người tự ''lọc''. Vì nước trong quá thì không có cá, nước đục quá thì cá chết. Ở đời ai mà không có những phút loé sáng và có nhưng phút lỗi lầm. Theo OnlyOne_0 mình nên '' lọc '' lấy cái hay của người ta. Nếu mở rộng nhãn quan thì như Khổng Tử nói: '' Trong ba người cùng đi ắt có một người là thầy mình ''. Không chỉ học và tu Phật mà trong mọi lĩnh vực cuộc sống, OnlyOne_0 luôn rèn luyện cho mình một máy lọc hết sức bản năng và tự nhiên theo kiểu: '' Nhìn dòng suối nhưng không thấy dòng suối mà thấy sự chảy''. Cũng vậy, OnlyOne_0 nhìn OSHO để thấy sự giác ngộ của OSHO chứ không nhìn OSHO.  Ngay cả Đức Dalai Lama XIV cũng phải công nhận OSHO là bậc thầy về giác ngộ cơ mà ! (nói thêm câu này thôi chứ không có ý định dựa vào Đức Dalai Lama đâu).''

Trên đây là phần trích khi OnlyOne_0 trao đổi với anh vuithoi về quan điểm khi post bài BNTK giảng giải của OSHO.

Tiện đây, OnlyOne_0 cũng có câu chuyện muốn kể lại với anh baoluong01 nghe:

Cách đây khoảng 2 năm, OnlyOne_0 đã chứng kiến vài phật tử ở một chùa nọ (ở miền Bắc VN) đứng khóc với một hoà thượng. Vị hoà thượng hỏi tại sao các con khóc thì họ trả lời là họ đã cùng nhau quy y Tam bảo. Nhưng chưa được một năm thì vị tỳ kheo nơi mà họ đã quy y đã hoàn tục. Điều này làm cho họ rất buồn và sợ hãi. Họ liền rủ nhau tìm đến vị hoà thượng trên để hỏi là bây giờ họ phải làm thế nào. Vị hoà thượng đáng kính ấy đã ôn tồn trả lời rất rõ ràng là: '' các con quy y Tam bảo tức là các con đã trở về nương tựa Phật - Pháp - Tăng. Các con quy y Tăng với ý nghĩa là Tăng đoàn, và vi tỳ kheo đó chỉ là đại diện cho tăng đoàn thôi chứ đâu phải con quy y riêng với vị tăng đó. Mà Tăng đoàn thì có bao giờ  mất đâu. Các con hãy tinh tấn lên mà tu hành ''.

Theo OnlyOne_0 nghĩ rằng quy y Tam bảo phải đầy đủ cả sự và lý. Về lý là chúng ta quay về nương tựa Phật - Pháp - Tăng. Còn về sự thì chúng ta phải tìm về một vị thầy, một ngôi chùa để nương tựa. Nếu quy y chỉ thiên về sự thì dễ đổ vỡ, thất vọng. Nếu quy y chỉ thiên về lý thì dễ bị lạc đường. Cho nên quy y cần cả SỰ và LÝ viên dung lẫn nhau.

Cũng thế, khi chúng ta đọc sách OSHO, theo tôi chính là chúng ta tìm về cái LÝ chứ không đi tìm cái SỰ (vì OSHO đã mất). Hơn nữa, các Phật tử lại càng không nên tìm đến OSHO bằng cái SỰ vì OSHO không phải là phật tử chứ chưa nói gì là một tu sĩ Phật giáo. Bây giờ và ở đây chúng ta cùng nhau chiêm nghiệm giáo lý của Đức Phật qua một người ngoại đạo xem người ở bên ngoài đạo Phật nghiên cứu và học tập giáo lý của Người ra sao ? Đúng hay Sai ? Có cái gì trong giáo lý đạo Phật đã hấp dẫn họ đến vậy ?

Câu chuyện này cũng ảnh hưởng đến suy nghĩ của OnlyOne_0 trước khi post bài BNTKGG này lên diễn đàn. OSHO đã mất rồi, nhưng tư tưởng OSHO vẫn còn đó để chúng ta tham khảo (tự lọc lấy cái hay, bỏ cái dở). Suy nghĩ và đọc sâu vào bài viết của OSHO, riêng cá nhân OnlyOne_0 thấy là OSHO đã đưa Bát Nhã Tâm Kinh của Đức Phật đi vào lòng người, đi vào cuộc sống hơn, thú vị hơn và đời hơn, thực tế hơn mà lại không xa rời nội dung và ý nghĩa của Tâm Kinh. Nhiều khi chúng ta thường được giảng BNTK ở trong chùa hay thiền viện, mà ở những nơi đó theo tôi nghĩ đã là lý luận một chiều theo kiểu '' sư nói sư hay ''. Nay lại có một kẻ ngoại đạo đã chứng ngộ viết về BTTK thì mời bạn đọc cùng đọc thử cũng thú vị lắm. Tất nhiên như anh baoluong01 đã nhắc là anh đang ở vị trí HỘ PHÁP nên cũng mời anh cùng thưởng thức những bài viết này của OSHO (có 10 chương tất cả, nay mới đến chương 4). Nếu trong các bài viết của OSHO có cái gì hay hoặc dở thì chúng ta cùng luận đàm thì càng hay. OnlyOne_0 kính mời anh cùng đọc với mọi người cho vui. Cảm ơn anh nhiều !.    

Trao đổi với anh cũng dài ra phết rồi đấy. Nếu có gì chưa hài lòng mong anh bỏ qua cho !

Kính chúc anh vui khỏe, an lạc !

OnlyOne_0

-----------------------

'' không có trí tụê và không có chứng đắc ''

(tiếp theo)

Có 7 lớp cửa mà tự ngã con người đi qua.  Bẩy lớp cửa mà từ đó chúng ta sẽ tìm hiểu về tính chất của tự ngã.  Những lớp cửa đó cần phải được hiểu rõ, bởi vì nếu anh hiểu được những lớp cửa đó, anh sẽ dễ dàng xả ly được tự ngã . . .vì những lớp cửa đó, một khi đã được hoàn toàn thấu triệt rồi, sẽ tự động đóng lại.  Và tự ngã sẽ không còn nữa.  Thấy đúng, hiểu trọn vẹn là tự ngã chỉ là một cái bóng, một tư tưởng – thì nó sẽ tự động biến mất, không chi phối được anh nữa.

Lớp cửa thứ nhất, Alport gọi nó là “toàn thể bản ngã.”  Chúng ta không phải sanh ra với cái giác quan của bản ngã.  Đứa bé nằm trong bụng mẹ không có cái cảm giác của bản ngã đó.  Nó là một với mẹ nó, nó hoàn toàn nhập thành một với người mẹ, giao thể với người mẹ, bắc liền một nhịp cầu với người mẹ.  Người mẹ là tổng thể vũ trụ, tổng thể hiện hữu của đứa hài nhi.  Nó không biết gì đến sự chia cắt giữa nó và người mẹ.  Sự phân cách chỉ xẩy ra khi nó ra khỏi bào thai, khi nhịp cầu giữa nó và người mẹ bị chặt đứt và đứa bé phải tự thở lấy, tự hô hấp lấy.  Thực tế, sự hô hấp đó không phải là cái mà đứa bé phải làm khi nó chào đời.  Làm sao nó làm được điều đó?  Nó còn chưa tự thở nổi một mình khi nó chưa lọt lòng mẹ cơ mà.  Nó thở qua mẹ nó.  Mẹ nó thở là nó thở, mẹ nó mệt là nó mệt. Và rồi khi đứa bé chào đời, sự hô hấp đó xẩy ra.  Sự hô hấp đó xẩy ra từ Chân Không: đứa trẻ thở, bắt đầu thở khi vừa xucù chạm không khí. Những giây phút ngắn ngủi đầu tiên đó rất quan trọng và nguy hiểm.  Bố mẹ nó, ông bác sĩ, các cô y tá có nhiệm vụ trong sự sinh sản, rất hồi hộp chờ đợi cái giây phút đứa bé có khóc oe oe lên hay không, có thở hay không?

Đứa bé không thể bị ép buộc hay dỗ dành thuyết phục để thở cả, tự nó không thể làm gì được cả.  Nếu tự nhiên nó thở đươcï, nó sẽ thở.  Nếu chẳng may nó không thở được; có nhiều đứa trẻ sanh ra đã không thở được, đã tắt thở khi vừa sanh ra.

Thật nhiệm mầu xiết bao khi đứa hài nhi thở hơi thở đầu tiên của cuộc đời:  trước đây, nó không bao giờ làm công việc đó, nó không sửa soạn để làm công việc đó.  Nó không biết cái bộ máy hô hấp hiện hữu trong nó.  Hai lá phổi của nó chưa hề làm công việc hô hấp đó, nhưng làn hơi ra vào và sự nhiệm mầu xuất hiện.

Đó là lớp cửa thứ nhất mà cái “Tôi” lọt vào: sự phân biệt có cái gì trong “Tôi”, trong “con người tôi.” Ví dụ như đứa bé cảm thấy đói, nó cảm thấy cái đói đó phát khởi tự bên trong nó. Khi người mẹ vỗ vào mông đứa bé, nó cảm thấy sự xúc chạm đó tự bên ngoài vào.  Bây giờ sự phân biệt của đứa bé được bao bọc bởi những cảm nhận từ bên trong và tự bên ngoài.  Khi mẹ nó cười, nó cười trả lại.  Nó cảm thấy nụ cười của mẹ nó đến từ đâu đó bên trong và cái tư tưởng “trong, ngoài,” nẩy sinh.   Đó là kinh nghiệm đầu tiên của cái Tôi, của cái Tự Ngã.

Thực ra, không có sự cách biệt nào giữa bên trong và bên ngoài cả.  Cái bên trong là một phần của cái bên ngoài và cái bên ngoài là một phần của cái bên trong.  Bầu trời trong nhà anh và bầu trời ngoài nhà anh không phải là hai bầu trời khác nhau, cả hai là một.  Anh ở đó và tôi ở đây cũng không phải hai, chúng ta là một.  Chúng ta là hai phương diện, hai mặt của một luồng năng lực, hai mặt của một đồng tiền.  Và đứa bé đã bắt đầu tìm hiểu những bộ mặt của bản ngã.

Cánh cửa thứ hai là Nhận diện tự thân.  Đứa bé học thuộc tên gọi của nó, nó nhận thức rằng cái hình bóng phản chiếu trong tấm gương ngày hôm nay là một với con người soi gương ngày hôm qua, và nó tin rằng “cái cảm giác của Ta” hay “cái Ta” đang liên tục diễn biến trên bộ mặt của những kinh nghiệm thay đổi.  Đứa bé nhận thức rằng mọi vật đều đang thay đổi.  Có khi nó đói, có khi nó không đói, có khi nó ngủ và có khi nó thức, có khi nó nổi sùng, có khi nó rất dễ thương – tất cả đều thay đổi.  Có ngày thật đẹp, có ngày trời tối đen và buồn thảm.  Và nó đang đứng trước tấm gương, soi bóng . . .                                                                                                        

 Anh có bao giờ ngắm nhìn một đứa bé ngồi trước tấm gương soi chưa?  Đứa bé đó đang cố gắng chụp bắt đứa nhỏ trong tấm gương vì nó nghĩ rằng đứa nhỏ trong tấm gương đó là: ở đâu đó bên ngoài.”  Nếu nó không chụp bắt được, nó lại đi vòng quanh và nhìn, sờ soạng đằng sau tấm gương – có thể đứa nhỏ đó trốn đằng sau tấm gương chăng?  Và thế là đứa bé con bắt đầu cảm thấy có một cái gì đó liên tục tiếp diễn:  hôm qua cũng cái bộ mặt này, hôm nay nó cũng thấy cái bộ mặt này trong gương.

Khi đứa trẻ con, lần đầu tiên soi gương, chúng rất khoái nhìn tấm gương.  Chúng không muốn rời tấm gương ra.  Chúng cứ đi ra rồi lại đi vào phòng ngủ để nhìn xem ai ở trong tấm gương vậy.  Vạn vật đều thay đổi.  Nhưng có một vật dường như không thay đổi:  đó là hình ảnh tự thân.  Vì thế, đứa bé cứ tìm tòi, tìm tòi chính nó trong gương.

Cánh cửa thứ ba là Đánh giá tự thân.   Sự kiện này liên quan đến cảm giác hãnh diện của đứa bé như đó là kết quả của sự việc nó học hỏi thực hành một việc gì tự nó hành động, khám phá, tìm tòi, ứng dụng.  Khi đứa bé tập học một điều gì, thí dụ như nó tập nói chữ : “cha”, nó sẽ bập bẹ luôn miệng “cha, cha,” cả ngày.  Nó sẽ không bỏ mất một dịp may nào để sử dụng danh từ đó.  Khi đứa bé tập đi, nó chập chững đi cả ngày.  Nó bị té, đứng lên rồi lại té, nó sẫy chân, trượt té, nhưng nó lại đứng dậy tiếp tục đi nữa – bởi vì sự chịu đựng và đứng dậy khi bị té đó cho nó một cảm giác kiêu hãnh là: “Tôi có thể làm được việc gì! Tôi có thể đi!  Tôi có thể nói!  Tôi có thể đem vật này từ đây sanh bên kia! v.v.”

Cha mẹ nó rất lo lắng vì đứa bé bắt đầu gây rối, quấy phá.  Nó cầm đủ thứ, nó đem món đồ này sang bên kia, rồi nó lại đem món đồ kia sang bên nọ . . .Cha mẹ nó không hiểu: “Tại sao?  Làm gì vậy? Tại sao con lấy quyển sách này từ nơi đó vậy?”  Thực ra đứa bé đâu có quan tâm gì đến quyển sách đâu!  Quyển sách thật vô nghĩa đối với nó.  Nó cũng không quan tâm tại sao cha mẹ nó (hay anh) cứ tiếp tục hỏi nó: “Con làm gì vậy, tìm gì vậy? . . .”  Nó chỉ quan tâm, và sự lưu tâm của nó khác cha mẹ nó hay anh: “nó chỉ quan tâm là nó có thể mang được một món đồ nào đó.”

Đứa bé lại bắt đầu quay sang giết súc vật.  Một con kiến bò qua, đứa bé chồm theo, nhẩy lên con kiến và dẫm đạp chết con kiến liền.  Trong tiềm thức, đứa bé biết là nó làm được cái gì đó với sức lưcï của nó khi nó muốn!  Nó khoái cái trò chơi đó, nó thích hành xử như vậy, nó có thể trở thành một kẻ phá hoại.  Nếu nó tìm thấy cái ổ khóa, nó sẽ tìm cách phá ổ khóa ra – nó muốn biết có cái gì bên trong.  Đứa bé tò mò và trở thành kẻ thám hiểm, một kẻ điều tra.

Đứa bé thích thú những hành động đó vì chúng dẫn đến cánh cửa thứ ba đi vào bản ngã tự thân đứa bé:  nó cảm thấy hãnh diện, nó có thể làm được cái gì nó muốn.  Nó có thể hát và thế là bé sẵn sàng hát cho tất cả mọi người cùng nghe.  Nếu có khách đến nhà thăm, bé đã chỉnh tề có mặt, và đợi chờ người nào đó ra hiệu là bé hát liền hay là đứa bé có thể nhẩy, bắt chước hay bất cứ cái gì khác!  Bất cứ cái gì đứa bé có thể làm được, nó đều muốn làm để chứng tỏ cho mọi người thấy rằng nó không phải là đứa bé vô dụng, nó làm được.  Đó, chính điểm đó là Bản Ngã; chính điểm đó làm nẩy sinh kiêu hãnh tự thân.

Cánh cửa thứ tư là Triễn Hạn Tự Thân.  Cái tự thân bắt đầu có sự tranh giành, chiếm đoạt, sở hữu. Đứa bé bắt đầu nói: “Đây là nhà của tôi,” “cha của tôi,” “mẹ của tôi,” “trường học của tôi.”  Nó bắt đầu phát triển rộng lớn ra “lãnh vực của tôi” đó.  “Cái của tôi” đó trở thành cốt lõi, mục tiêu chính của đứa bé.  Nếu anh lấy món đồ chơi nào của nó – dù nókhông thích món đồ chơi ấy cho lắm đi nữa – nó cũng dẫy lên đòi lại vì nó chỉ lưu tâm tới “móm đồ ấy là của tôi,” ông không thể lấy nó đi được!” 

Hãy nhớ là nó không thích món đồ chơi ấy cho lắm đâu nhé, nhưng nó vẫn đòi lại.  Và khi không có ai để ý tới món đồ của nó, đứa bé liền quăng món đồ ấy vào góc phòng và chạy ra ngoài chơi liền.

“Cái món đồ của tôi” cho đứa bé cảm giác “là tôi” và cái “là tôi” đó cấu tạo nên “Tôi, cái Tôi, cái Bản Ngã.”  Và hãy nhớ kỹ là những cánh cửa đó không phải chỉ dành cho đứa bé đâu nhé mà chúng tồn tại nằm trong anh hay tất cả mọi người suốt cả cuộc đời.  Khi anh nói “Nhà của tôi,” anh giống như đứa bé con khi nó nói món đồ chơi ấy là của nó.  Khi anh nói “Vợ của tôi,” anh giống như đứa bé con.  Khi anh nói “Tôn giáo của tôi,” “Đạo của tôi,” anh là một đứa bé con.  Khi một người Ấn Độ giáo đánh cãi nhau với một người Hồi giáo, họ là những đứa trẻ con.  Họ không biết họ đang làm gì nữa.  Họ thực sự chưa trưởng thành và khôn lớn.

Những đứa trẻ con ấy luôn gây cãi nhau, tranh chấp nhau: “Cha tôi là người cha ngon lành, hết ý trên cuộc đời này!”  Và những ông tu sĩ cũng hơn thua gào lên: “Quan niệm của tôi về Chúa, về ThượngĐế . . .là đúng nhất, hay nhất, thực tế nhất, hết sẩy!  Còn những quan niệm của người khác thì tàm tạm được thôi.”

Những thái độ, quan kiến đó thật hết sức trẻ con, nhưng chúng lại chằng trói anh suốt cả cuộc đời.  Anh rất chú trọng quan tâm đến cái tên gọi của anh, cái danh hiệu của anh.  Khi tôi thay đổi tên tuổi cho một số người thì có vài người rất cứng đầu, khăng khăng không chịu thay đổi.  Có người viết thơ cho tôi rằng: “Tôi muốn sống đời ẩn sĩ, nhưng xin đừng thay tên đổi họ tôi.”  Tại sao?  “Tên của tôi,”  “Tên của tôi” nghe giống như đó là một gia tài kếch sù để lại vậy, nhưng thực sự chẳng có cái cóc khô gì trong cái tên gọi, danh xưng đó cả, tuy nhiên đã ba mươi năm, bốn mươi năm, cái tự ngã cá nhân của anh đã tồn tại, đã sống qua cái danh xưng nhãn hiệu đó.  Thực khó đối với anh để đóng cánh cửa tự ngã đó lại.  Đó chính là lý do vì sao cái tên gọi của con người cần nên thay đổi – để cho anh thấy là cái danh xưng đó là võ đóan, tùy hứng: nó có thể thay đổi bất cứ lúc nào, ngày giờ nào.  Và đó là lý do mà tôi thay đổi tên anh không do dự, không quan tâm gì hết.

Trong các tôn giáo khác, cái tên gọi của một người cũng dược thay đổi.  Nếu anh trở thành một tu sĩ Kỳ Na giáo, họ sẽ quan trọng, tổ chức linh đình về sự thay đổi tên họ của anh – một cuộc diễn hành và lễ lớn ăn mừng sẽ được long trọng bày vẽ ra, vì có một người xuất gia thành tu sĩ!  Và bây giờ người đó sẽ bám víu, ôm chặt, chấp trước vào cái tên gọi mới đó!  Ôi, những cuộc lễ lạc ăn mừng, chúc tụng, bao nhiêu là kính trọng, vinh dự, bao nhiêu là quan tâm, bao nhiêu là om xòm, nhặng xị lên, và cái then chốt cầu giải thoát giác ngộ đã biến mất.

Tôi đơn giản thay đổi tên anh cốt yếu chỉ cho anh một quan niệm, một tư tưởng rằng “cái danh xưng đó không là gì cả, nó chỉ là một sự tùy hứng, nó có thể thay đổi, vô thường bất cứ lúc nào.  Anh có thể được gọi là A, anh có thể được gọi là B hay là C, v.v. – không quan trọng.  Điều đó không có gì quan trọng cả.  Thực tế, anh là vô danh, anh không có tên gọi danh xưng, anh không là cái quái gì cả – tên nào gán cho anh cũng được, không có gì quan trọng, danh xưng chỉ là một sự thiết thực, tạm ứng dụng vậy thôi.

Cánh cửa thứ năm là hình ảnh tự ngã con người.   Cái lớp cửa này cho chúng ta biết đứa bé bắt đầu quan sát hình ảnh chính nó như thế nào.  Qua sự tiếp cận tương quan với cha mẹ, qua sự khen thưởng hay trừng phạt, đứa bé đã nhận biết là nó có một vài hình ảnh nào đó của chính nó – tốt hay xấu, đúng hay sai, v.v.  Đứa bé luôn nhìn xem bố mẹ nó phản ứng thế nào đối với nó.  Nếu đứa bé làm một hành động nào đó, bố mẹ nó khen thưởng hay trừng phạt?  Nếu bé cảm thấy là nó bị phạt, nó sẽ nghĩ thế này: “Mình đã làm cái gì sái quấy rồi.  Mình xấu, mình tệ quá.”  Nếu nó làm một hành động nào đó và được khen thưởng, nó nghĩ: “À, mình đúng, mình ngon lành, mình được khen thưởng.”  Và thế là đứa bé bắt đầu làm hành động đó hoài để được khen thưởng nhiều hơn nữa, ví dụ như nó hát, nó được mọi người vỗ tay khen ngợi, nó học giỏi, nó được bố mẹ nó thưởng quà, v.v. . .  Nếu bố mẹ nó là loại người rất khó khăn nghiêm khắc, luôn đòi hỏi nó làm những việc vượt quá tầm sức thì đứa trẻ đó sẽ hành động ngược lại hoặc khác đi, và nó sẽ bị bố mẹ nó cho là “sái, không đúng, quấy.”  Đứa trẻ phản ứng lại và chống đối.

Có hai con đường, hai phương pháp giống nhau: một là anh khen ngợi đứa bé, nó cảm thấy thích chí và dễ thương vì biết mình được công nhận là người như thế nào; nếu anh không dễ dàng khen thưởng nó thì nó sẽ nhủ thầm: “Được rồi,tôi sẽ chứng minh cho ông thấy khả năng của tôi.”  Nó muốn người khác phải thấy sự có mặt của nó, sự hiện hữu của con người nó.  Nó sẽ bắt đầu phá hoại, gây rối, nó sẽ hút thuốc, nó sẽ làm những gì mà anh không thích.  Và nó sẽ thách thức như ngầm bảo: “Đó, ông thấy chưa?  Ông phải coi chừng tôi, ông phải biết đến tôi chứ.  Ông phải biết tôi là con người như thế nào, và tôi có mặt ở đây chứ, ông không thể khinh thường tôi được.”  Thế đấy, con người thiện hay bất thiện phát sinh ra như thế đấy, thánh nhân và tên tội lỗi phát sinh ra cũng như thế ấy.                                                                                                      

Cánh cửa thứ sáu : Tự Ngã như là một duyên cớ.  

Đứa trẻ học cách tranh cãi, biện hộ, lý luận.  Nó biết là nó có thể giải quyết vấn đề.  Nguyên nhân hay lý do là cơ sở bảo vệ ngon lành cho cá nhân nó – đó là lý do mọi người hay tranh chấp nhau.  Đó là lý do tại sao những người học thức vỗ ngực xưng tên “ra vẻ ta đây.”  Không có học thức hả? – anh sẽ cảm thấy bối rối lúng túng đấy.  Nhưng nếu anh đậu Tiến sĩ, Cao học hay Tiến sĩ văn chương – anhsẽ khoe khoang, giương cao cái bằng cấp chứng chỉ của anh:  anh đoạt huy chương vàng, anh đậu thủ khoa đại học hay cái này cái nọ.  Tại sao anh làm như vậy? – bởi vì anh đang muốn chứng tỏ cho mọi người biết anh là một người duy lý giỏi, học thức cao, được đào tạo trong những trường đại học nổi tiếng nhất, được dạy dỗ hướng dẫn bởi những giáo sư danh tiếng nhất: “Tôi có thể tranh luận ngon lành hơn ai hết.”  Bởi thế Nguyên Do chính là cơ sở nền tảng nâng đỡ cá nhân của anh hữu hiệu nhất.

Cánh cửa thứ bẩy là mục đích đời sống, niềm đam mê, sự trở thành, nỗi khát khao và sự thích ứng:  người ta sẽ trở thành “cái gì, nhân vật nào” mà người đó mơ ước sẽ được như vậy.  Sự quan tâm lo lắng cho tương lai, những ước mơ và hàng loạt những mục tiêu lý tưởng xuất hiện – đây là tầng lớp cuối cùng của bản ngã.  Rồi người ta bắt đầu nghĩ là sẽ làm gì ở cuộc đời này để ghi lại một dấu ấn nào đó trong lịch sử, để ghi lại một chữ ký trên dãi cát thời gian.

Trở thành một thi sĩ à?  Trở thành một chính trị gia à?  Trở thành một đạo sư à?  Làm việc này hay làm việc kia?  Cuộc đời trôi qua rất nhanh, lướt qua thật nhanh, và người ta phải làm một cái gì đó; nếu không một ngày rất gần, người ta sẽ không còn là cái gì hết và cũng chẳng có một ai còn nhắc nhở hay nhớ đến họ nữa.  Người ta muốn trở thành Đại Đế Alexander hay Napoleon.  Nếu có thể được, người ta muốn là một con người tốt, nổi tiếng, ngon lành, một vị thánh, một vị đại đạo sư chẳng hạn.  Nếu không được thì người ta cũng vẫn muốn trở thành một nhân vật nào đó.

Có rất nhiều hung thủ thú nhận trước tòa án rằng chúng không muốn giết một ai cả; nhưng chúng giết người vì thực sự chúng chỉ muốn tên tuổi hình ảnh của chúng đăng trên báo mà thôi! Không phương danh thì xú danh vậy!

Tên đàn ông đâm chết nạn nhân từ phía sau lưng.  Hắn sáp tới gần nạn nhân và rút dao đâm chết nạn nhân tại chỗ.  Hắn chưa từng quen nạn nhân, ngay cả mặt mũi nạn nhân, hắn cũng chưa từng biết đến.  Cả hai chưa từng giáp mặt nhau, cả hai không phải là bạn bè, cũng chẳng có cảm giác thù địch nào với nhau cả.  Hắn chưa bao giờ gặp nạn nhân đến một lần trong đời và ngay cả đến lúc hắn đâm chết nạn nhân, hắn cũng chẳng quan tâm liếc nhìn mặt mũi kẻ bị hắn giết.  Hắn không nhìn nạn nhân và hắn đâm chết nạn nhân từ phía sau lưng.  Nạn nhân đang ngồi trên ghế băng dài, đang ngắm nhìn sóng biển, và tên hung thủ sáp lại từ phía sau , rút dao và đâm chết nạn nhân liền tại chỗ.  Thật lãng nhách!

Cả phiên tòa sửng sốt khi nghe tên sát nhân thú tội, “Tôi không quan tâm đến người đàn ông đó . . . người bị tôi giết chết.  Người đó không liên can gì cả, chẳng có ai liên can cả.  Tôi đến đó dể tìm giết một kẻ nào đó.  Nhưng xui xẻo thay cho người đàn ông ấy, ông ta có mặt tại đó và bị tôi giết.  Nếu ông ta không có mặt thì có lẽ là một người khác vậy.”  Nhưng tại sao?  Và hung thủ trả lời, “Bởi vì tôi muốn tên tuổi, hình ảnh tôi xuất hiện trên trang nhất tờ báo.  Ước muốn của tôi đã toại nguyện.  Tôi đã được mọi người đề cập, phê bình, lên án khắp nơi, tôi rất vui thích.  Bây giờ tôi sẵn sàng chết.  Nếu các ông tuyên án tử hình tôi, tôi chết rất vui vẻ, vì tôi đã nổi tiếng, “tôi đã nổi tiếng.” (Thực sự đó là một cảm giác bịnh hoạn)

Nếu anh không thể trở thành một người nổi tiếng, anh cũng cố gắng làm cho người khác chú ý tới mình.  Nếu anh không thể trở thành Mahatma Gandhi, anh muốn thành tên độc tài Đức Quốc Xã Adolf Hitler – thực sự không một ai muốn mình không là một nhân vật nào cả, không một ai muốn mình chỉ là con số không trong cuộc đời, xã hội.

Có bẩy lớp cửa mà qua đó ảo giác về tự ngã càng bành trướng lớn ra, mạnh hơn, kiên cố hơn.  Và có bẩy lớp cửa – nếu anh hiểu thấu được – mà qua đó bản ngã của anh lại được phát sinh ra.  Cứ từ từ, từ từ, từng cánh cửa một, anh phải nhìn sâu vào tận bản ngã con người anh và chào giã từ nó.  Được như thế, Chân Không mới lộ diện.

Chánh kinh:

“Xá Lợi Phất, thị cố không trung vô sắc, vô thọ, tưởng, hành, thức; vô nhãn, nhĩ, tỹ, thiệt, thân, ý; vô sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp; vô nhãn giới nãi chí vô ý thức giới; vô vô minh, diệc vô vô minh tận, nãi chí vô lão tử diệc vô lão tử tận, vô khổ, tập, diệt, đạo; vô trí diệc vô đắc . . .”

(Này Xá Lợi Phất, trong Chân Không, không có sắc, thọ, tưởng, hành, thức; không có mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý; không có sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp; không có giới hạn của sắc cho đến cái giới hạn của ý thức; không có vô minh cũng không có cái hết của vô minh; không có già chết cũng không có cái hết của già chết; không có khổ, tập, diệt, đạo; không có trí cũng không có chứng đắc . .”)

Một bản kinh vô cùng cách mạng, một bản kinh tuyệt đại kỳ hùng, có một không hai.

“Này Xá Lợi Phất . . .”

Đầu tiên, chúng ta phải thẩm thẩu danh từ “Này.”  “Này” liên quan mật thiết hoàn hảo trong Tam Đoạn Luận đề, trong sự biện luận thực hợp lý thực tiễn.  Không có một qúa trình biện luận nào trước danh từ “Này,” thế mà Phật đã nói: “Này, Xá Lợi Phất,  . . .”

Những nhà nghiên cứu học giả suy gẫm rất nhiều là tại sao Đức Phật lại dùng chữ “Này.”  “Này, Vậy,” là một phần trong Tam Đoạn Luận:

Luận đề 1. – Tất cả mọi người phải chết.

Luận đề 2.  – Socrates là con người.

Luận đề 3.  – Vậy, Socrates phải chết.

Luận đề trên nghe thực hợp lý một phần nào.  Tuy nhiên, với đoạn văn Chánh Kinh Bát Nhã, không có đề nghị nào, không có sự tranh biện nào, và bất thình lình Phật nói: “Này, Xá Lợi Phất,  . . .”  Tại sao?

Những nhà nghiên cứu, học giả chịu không thể hiểu nổi.  Ít nhất ra phải có cuộc tranh luận nào đó, và rốt cuộc Phật mới chấm dứt bằng câu: “Này, Xá Lợi Phất, . . .” để diễn giãi hay chứng minh; đằng này chẳng có một sự tranh cãi nào cả . . .

Nhưng thực tế thì giữa Phật và Xá Lợi Phất có cuộc đối thoại trong sự im lặng.  Nhìn vào đôi mắt của hai người, chúng ta thấy có cuộc đối thoại nội tâm, và Xá Lợi Phất đã hiểu, đã thẩm thấu.  Lắng nghe Đức Phật nói về Chân Không, Xá Lợi Phất đã đạt tới trình độ thâm nhập được Chân Không Tự Tánh . . . và chính anh, anh cũng có thể đạt được, anh cũng có thể cảm nhận được  . . .Vùng trời Chân Không, đôi cánh Chân Không đã bao bọc anh, đã vờn quanh anh, đang bao bọc anh, đang vờn quanh anh.

Nhìn vào đôi mắt Xá Lợi Phất, Đức Phật biết rằng Xá Lợi Phất đã hiểu; bây giờ sự tranh luận còn đi xa hơn nữa.  Phiến diện, ta không thấy có một cuộc tranh luận nào.  Không có biện luận, tranh cãi, bàn luận gì cả, nhưng thực có cuộc đối thoại.  Cuộc đối thoại đó ở giữa hai luồng năng lực – Đức Phật và Xá Lợi Phất, và có sự giao kết nối liền, cả hai đã liên kết với nhau.  Ngay cái khoảnh khắc nối liền nhịp cầu tư tưởng, Xá Lợi Phất đã nhìn sâu tận vào vùng Chân Không của Phật, trong Phật.  Bây giờ, Phật nói với Xá LợÏi Phất, “Này, Xá LợÏi Phất, ngươi đã “nhìn,” đã “thấu đạt,” vậy thì Ta có thể đi sâu hơn nữa vào Chân Không, vào tận cùng của Chân Không.  Bây giờ Ta có thể nói cho ngươi biết những điều chưa từng khả dĩ tuyên thuyết ra từ trước.”

“Này, Xá Lợi Phất, trong Chân Không, không có sắc, thọ, tưởng, hành, thức, . . .”

Bởi vì không có người cảm nhận thì làm gì có cái cảm nhận?  Một khi cái Ta, cái Ngã vắng bóng, thì không có “thọ, tưởng, hành, thức, . . .”  “Sắc” không hiện khởi bởi vì bầu trời hoàn toàn không có một áng mây nào.

Anh đã từng ngắm nhìn mây trắng tận chân trời chưa?  Có đám mây hình thể nó giống như con voi, rồi nó thay đổi thành hình như con ngựa, và rồi lại tan đi thay đổi nữa, liên tục . . .                                                                                                   

 Anh đã từng nhìn một bầu trời trong vắt, không có một áng mây, không có một hình thể nào chưa?  Không có “sắc” nào khởi hiện cả ở vòm trời trong suốt, Chân Không, hoàn toàn Chân Không.

“ . . .không có sắc, tho, tưởng, hành, thức . . .”

Đã không có cái Ta, không có một người nào thì làm gì có thọ, tưởng, hành, thức . . .?  Làm sao tham muốn hiện khởi được?

“ . . .không có mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý . . .”

Phật dạy: “Xá Lợi Phất, vạn vật biến mất vào Chân Không, và này, ngươi đã hiểu rồi đó, Xá Lợi Phất, ngươi đã hiểu những gì Ta nói.  Ngươi đã thấy!  Ngươi đã nhìn tận vào trong ta.  Ngươi đã đứng ở ngay bờ mé Chân Không.  Ngươi đã lọt vào vực thẳm, ngươi đã lọt vào vĩnh hằng, lọt vào tận cùng chiều sâu của Chân Không vạn hữu.

“ . . . không có sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp . . .”

Khi anh đạt được trạng thái đó rồi, anh không thể nói, “Tôi đang ở trong trạng thái Chân Không,” vì nếu anh nói như vậy, anh đã vuột mất Chân Không rồi.

Nếu anh nói, “Tôi đã kinh nghiệm được Chân Không,” có nghĩa là anh đã đi trở về thế giới của hình danh sắc tướng.  Cái trí óc, tri thức của anh lại xen vào hoạt động.  “Chân Không” không phải là một vật thể.  “Chân Không” không phải cái ở ngoài anh, Chân Không và anh là một, không rời nhau.

Người thấy và cái bị thấy là một.

Năng kiến và Sở kiến là một.

Ở Chân Không, nhị nguyên đối đãi đã biến mất.

“ và ở Chân Không, không có cái vô minh, ngay cả cái hết vô minh cũng không có . . .”

Đức Phật nói: “Hãy nhớ kỹ là Ta không nói vô minh biến mất.  Vô minh chưa từng có ở đó; vô minh là cái bóng của tri kiến, nó là cái bóng của cái Thức bị nhiễm phải tri kiến.”

Khi anh mang một ngọn đèn sáng vào căn phòng tối, anh nói gì? – Có phải là bóng tối biến mất khỏi căn phòng không?  Không, anh không thể nói như vậy được – bởi vì ngay chính bóng tối không hề hiện diện ở căn phòng.

Làm sao bóng tối ra khỏi căn phòng được?   Aùnh sáng tràn vào và bóng tối không tìm thấy, bởi vì bóng tối chỉ là sự vắng mặt của ánh sáng.  Vì thế, không có vô minh cũng khôngcó cái hết của vô minh.  Không có tri kiến và cũng không có cái không tri kiến.  Muốn thoát khỏi tri kiến và vô minh, chỉ cần một điều đơn giản là phải thật ngây thơ, trong sáng, vô nhiễm.

“ . . .không có già, chết . . .”

 Bởi vì không có ai là người chết cả.  Và hãy nhớ là ngay cả không có cái hết của già, chết.  Phật không nói là chết biến mất, vì chết chưa từng hiện hữu ở đó.  Nếu anh nói,” Chết đã biến mất,” anh đã nói sai rồi đó.  Phật rất tuyệt xảo trong lối lập luận của Ngài, không ai có thể cãi lý hay bẽ gẫy được Ngài.  Phật không hề nói thiếu hay dư một chữ nào.  Phật không hề nói một nửa chữ nào để có thể bị bắt bẽ lại.  Phật không thỏa hiệp với người nghe.  Phật đã tuyên thuyết điều kỳ diệu nhất.

“ . . . không có Khổ, Tập, Diệt, Đạo . . .”

Ắt hẳn anh đã nghe biết về bốn chân lý chắc thực mà Phật đã tuyên thuyết.

Chân lý thứ nhất là Khổ: tất cả chúng sanh đều khổ, toàn thể cuộc đời là khổ, buồn, đau, bi thiết.

Chân lý thứ hai là Tập (nguyên nhân): nguyên nhân của Khổ là Khát Aùi.  Chúng ta đau khổ vì chúng ta khao khát, đam mê, ham muốn.

Chân lý thứ ba là Diệt: cái nhân của Khổ là Khát Aùi đó phải bị diệt bỏ, đoạn trừ.  Bằng phương pháp suy tư thiền quán sâu xa vào nguyên nhân của Khổ là Khát Aùi, chúng ta sẽ ngăn chận được và diệt trừ được nó.

Và Chân lý thứ tư là Đạo:  chính là Tám Con Đường Thánh, Tám Con Đường Chân Chánh thực hành để dập tắt Khát Aùi và diệt Khổ.

Đó là Bốn Chân Lý căn bản nòng cốt trong toàn bộ hệ thống triết lý Phật giáo, nhưng Đức Phật cũng phủ nhận luôn!  Ngài nói: “ . . .không có Khổ, tập, Diệt, Đạo. . .”

Không một ai có thể phát động một cuộc cách mạng vĩ đại như Phật.  Phật đã đạt tới đỉnh cao chót vót của công cuộc cách mạng tư tưởng.

Phật dạy rằng “Đời là khổ,” nhưng rồi một ngày kia, Phật lại nói, “Không có Khổ.”  Phật dạy, “Có nguyên nhân của Khổ,” nhưng rồi ngày kia, Phật lại nói, “Không có nguyên nhân của Khổ.”  Phật dạy, “Có khả năng để diệt Khổ,” nhưng rồi Phật lại nói, “Không có Diệt.”  Phật dạy, “Có Bát Thánh Đạo để diệt Khổ” – chánh kiến, chánh tư duy, chánh ngữ, chánh tinh tấn, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh định, chánh niệm – nhưng rồi Phật lại nói, “Không có con đường nào cả.”û Chân lý là thực tế phi lộ.  Tại sao có sự mâu thuẫn vậy?

Câu nói thứ nhất để dành cho những người bình thường, những ai chưa nhận thức được chân lý, những người còn chứa đựng bản ngã.  Còn câu nói này chỉ dành riêng cho Xá Lợi Phất trong một bối cảnh đặc biệt, không gian đặc biệt, tình huống đặc biệt.

“Này, Xá Lợi Phất, bây giờ ta có thể nói điều này cho ngươi nghe.  Trước đây Ta chưa hề nói vì ngươi chưa sẵn sàng.  Giờ đây, ngươi đã nhìn sâu vào trong Ta và ngươi đã thẩm thấu Chân Không.  Ngươi liễu đạt được Chân Không là gì.  Ngươi đã nếm hương vị Chân Không.  Vì thế, này Xá Lợi Phất, bây giờ ta có thể nói cho ngươi hiểu rằng “ không có Khổ, đó chỉ là một giấc mộng.  Con người đau khổ trong mộng.  Cũng không có Nguyên Nhân của Khổ - vì con người khao khát trong mộng tưởng.  Cũng không có Diệt Đế -  con người tu tập, thiền định, tập du già, v.v. trong mộng.  Và cả Tám Con Đường Thánh cũng hiện hữu trong mơ.  Bây giờ, điều đó có thể nói với ngươi vì ngươi đã tỉnh thức, Xá Lợi Phất.  Mắt ngươi đã mở và ngươi đã thấy cái tự ngã là không có thật.”

Thoát khỏi bản ngã có nghĩa là thoát khỏi cơn mê ngủ.  Thoát khỏi bản ngã là thoát khỏi bóng đêm.  Thoát khỏi bản ngã là tự do.  Và trong sự tự do ấy, không có con đường nào cả.  Nó giống như giấc mộng.  Trong mộng, anh đau khổ, và khi anh đau khổ trong mộng, cái đau khổ đó dường như có thực vậy.  Và anh tìm hiểu suy nghĩ, “Tại sao ta đau khổ?”  Và rồi anh gặp một người trí tuệ – gặp trong mộng – người trí tuệ đó nói, “Anh khổ vì anh ham muốn.  Anh ham muốn tiền bạc, vì thế anh khổ.  Hãy xả bỏ sự ham đắm đó đi thì anh sẽ hết khổ.”  Ồ, anh biết chứ, anh hiểu chứ, anh hiểu cái điều mà người trí tuệ đó nói.  Xả tham thì hết khổ, rất logic, rất hợp lý (ai mà không biết cơ chứ!) .  Anh biết điều đó chứ, anh đã kinh nghiệm điều đó chính tự bản thân anh, mỗi khi anh khởi tâm tham muốn, đau khổ đà kéo tới.  Càng ham muốn, càng đau khổ.  Lòng tham càng lớn, nỗi đau khổ trong lòng anh càng to rộng ra.  Anh dư hiểu điều đó.   “Nhưng làm sao để ngăn chận lòng tham đắm, làm sao diệt trừ được sự đau khổ?” Đó mới chính là vấn đề anh cần tìm hiểu, anh cần biết, anh cần nắm  rõ.

Anh hãy tập chỗng ngược đầu xuống đất, anh hãy tập du già, anh hãy tập các pháp thiền định, anh hãy nhóm họp với mọi người, v.v. và v.v.”  Người trí tuệ đó còn nói thêm: “Anh cứ thực hành những phương pháp đó đi, chúng sẽ hữu hiệu giúp anh.  Anh sẽ càng thấu hiểu sự ham muốn của anh và anh sẽ dễ dàng xả bỏ sự tham đắm đó.”

Như thế, người trí tuệ đó cho anh một phương pháp thực hành tám con đường quá tốt. Người đó nói: “Đó, phương cách xả bỏ lòng tham là như vậy.”  Và một ngày nào đó, anh sẽ sẵn sàng thức tỉnh.”  Anh nên nhớ, những phương pháp đó giúp anh tỉnh thức.  Ngay cả khi trong mơ, anh thấy anh thực tập chỗng ngược đầu xuống đất, nó cũng có thể giúp anh thức tỉnh.  Hãy tập thiền định trong mơ – nhưng rồi anh sẽ tỉnh thức.  Và nếu chính anh, chính chị . . . chưa tỉnh, người chồng hay vợ của anh, của chị sẽ tỉnh, những người hàng xóm sẽ tỉnh; có một cái gì đó sắp sửa xảy ra.

Tất cả các phương cách chỉ là giúp anh tỉnh thức.  Nhưng khi anh tỉnh thức rồi . . .

“Này, Xá Lợi Phất . . .” 

Và bây giờ Đức Phật có thể nói điều này cho Xá Lợi Phất; vì Xá Lợi Phất đã tỉnh thức.  Phật nói rằng: “Ta nay nói cho ngươi biết sự thực rằng – không có một ai hiện hữu, không có sư phụ, không có đệ tử, không mộng, không đau khổ, không có người trí tuệ, cũng không có nguyên nhân, và cái hết của nguyên nhân.  Ngay cả không có con đường nào cả.”

Đó, đó chính là Chân Lý tuyệt đối.

Nhưng chân lý tuyệt đối chỉ được chứng đạt ở tầng cao nhất, ở nấc thang thứ bẩy của chiếc cầu sự thực.  Và Xá Lợi Phất đã đạt tới nấc thang thứ bẩy đó – vì thế, Phật nói:

“Này, Xá Lợi Phất . . .” (Tasmat Sariputra!)                             

BÁT NHÃ BA LA MẬT ĐA LÀ MỘT THỨ KINH ƯU VIỆT

(Thích Từ Thông)

TRÍCH KINH:

PhẬt bẢo: Tu BỒ ĐỀ! NẾu chỖ nào có ngưỜi giẢng nói kinh Bát Nhã Ba La MẬt chỈ đưỢc chỪng bỐn câu kỆ, trỜi, ngưỜi, A Tu La đỀu nên cúng dưỜng và xem chỖ đó như tháp miẾu PhẬt.  

NgưỜi thỌ trì đỌc tỤng toàn kinh thì phưỚc đỨc vô lưỢng vô biên, là ngưỜi thành tỰu pháp tỐi thưỢng hi hỮu bẬc nhẤt. ChỖ nào có kinh điỂn nẦy là Ỏ chỖ đó có PhẬt hoẶc hàng đỆ tỬ lỚn cỦa PhẬt Ở đó. 

TRỰC CHỈ:

Phật là người giác ngộ chân lý hoàn toàn. Căn bản của sự giác ngộ chân lý là trí tuệ Ba La Mật. Kinh nầy dạy con người sử dụng trí tuệ để nhận thức chân lý. Mà trí tuệ ở đây là thứ trí tuệ Ba La Mật ấy. Sử dụng được thứ trí tuệ nầy, quả Vô Thượng Chánh Đẳng Chánh Giác bước đến chẳng còn xa. Thế cho nên, giảng nói ý nghĩa chừng bốn câu kệ mà phước đức đã là nhiều, giảng nói hết ý nghĩa của toàn kinh thì công đức lại càng nhân lên gấp vạn bội. 

Kinh là lời dạy của Phật. Kinh dạy con người phương pháp để trở thành Phật. Do đó, ở đâu có kinh như có Phật ở đó, hoặc đệ tử tôn túc của Phật ở đó. Chẳng những thế, người ta còn hiểu: Rằng "Bát Nhã Ba La Mật, còn là mẹ sanh ra chư Phật". Vậy mà chẳng mắc tội hỗn xược với Phật tí nào! 

Xin phép anh Bát Nhã cho trích lại bài giảng của thầy Thích Từ Thông (trong topic Chân Ngộ, Tà Ngộ và Minh Sư của anh Thái Cực) để cho anh bạn mõ làng Vũ Hoàng Nguyên khai mở trí huệ:

'' Pháp Phật là bất định pháp. Khư khư chấp cố định một pháp nào là không hiểu Phật, là kẻ vu oan giá họa Phật. ''

'' Phật nói một thứ VÔ VI PHÁP, nghe ra có kẻ chứng THÁNH, còn người chỉ chứng đến bậc HIỀN. ''

                                                                                                         (Thích Từ Thông)

Có kẻ nghe mãi mà vẫn là mõ làng trên diễn đàn này đấy thôi. Đây là ví dụ cụ thể. Cảm ơn các anh Bát Nhã và Thái Cực nhiều !.

OnlyOne_0

-----------------------

'' không có trí huệ và không có chứng đắc ''